به تاریخ 24 ماه حمل سال روان، صدای مهیب و لرزههای پیهم زمین، شهروندان ولسوالی اچین در ولایت ننگرهار را سراسیمه و هراسان ساخت. لحظات بعد سرخط تمام رسانههای ملی و بینالمللی، استفادۀ بزرگترین بمب غیرهستهیی از سوی نظامیان امریکا، علیه مواضع داعش، در ولسوالی اچین بود. استعمال بمبی با این بزرگی، واکنشهای متفاوت قشر سیاسی افغان و مردم عام افغانستان را در پی داشت؛ بعضیها از این اقدام استقبال کردند و بعضیها نیز آن را محکوم کردند. اما مقام‌های امریکایی اعلام کردند با استفاده از این بمب، بزرگترین مواضع داعش در ننگرهار را در هم کوبیدهاند.
شهروندان اچین می‌گویند که نظامیان امریکا، مغارههایی را هدف قرار دادهاند که توسط معدنچیان به هدف استخراج معدن حفر شده بود؛ مغارههایی که بعداً جنگجویان داعش در آنها پناه گرفتند. اما مقام‌های افغان استفاده از بمب مادر در اچین را اقدام مناسب دانسته و گفتهاند این کار در هماهنگی با آنها صورت گرفته است؛ هرچند بعضی از منتقدان حکومت این کار نظامیان امریکایی را تجاوز آشکار به قلمرو افغانستان توصیف کرده‌اند.
در پی افزایش واکنشهای منفی در قبال استفاده از بمب مادر در ننگرهار، وزارت صحت عامه اعلام کرد، از نگاه صحی، این بمب، هیچ آسیبی به شهروندان اچین نرسانده‌است، اما اکنون تحقیقات کلیدگروپ روشن کرده‌است، آسیبهای جدی صحی در پی استفاده از این به شهروندان منطقۀ اسدخیل ولسوالی اچین وارد شده است.
بمب در کجا به کار رفت؟
مقام‌های امریکایی و افغان ادعا دارند که این بمب، مرکز بزرگ گروه داعش و مواضع مهم این گروه در اچین را هدف قرار داده است، اما مردم محل و یک عضو ولسی جرگه، می‌گویند احتمال دارد هدف از استفادۀ این بمب چیزی غیر از سرکوب داعش بوده است. به گفتۀ آنها، معادن موجود در منطقۀ اسدخیل هدف این بمب قرار گرفته است. اما مقام‌های امریکایی می‌گویند که آنها مغارههایی را در منطقۀ اسدخیل با بمب مادر هدف قرار دادهاند که بزرگترین پایگاه نیروهای داعش در آنها قرار داشت. به ادعای نظامیان امریکایی، هیچ گزینۀ بهتر به جز استفاده از بمب مادر که ده تُن وزن داشت، برای تخریب مواضع داعشیها در داخل صوفها وجود نداشت.
مقام‌های محلی در ننگرهار تأیید میکنند در جایی که بمب مادر اصابت کرده‌است، معدن نیز وجود دارد. عبدالرحمان، قوماندان تولی اول کندک دوم لوای چهارم که مسوول تیم هماهنگی عملیات ضد داعش در اچین است، می‌گوید: در منطقۀ اسدخیل علاوه بر معدن “شوکاڼی” معادن دیگری نیز موجود است.
حاجی ظاهر قدیر، نمایندۀ مردم ننگرهار در ولسی‌جرگه، نیز می‌گوید که بمب مادر درست در جایی برخورد کرده که در آنجا معادن زیاد موجود است. او، در نشست عمومی ولسی‌جرگه در پیوند با این موضوع گفت: “برای استخراج این معادن باید ضربۀ قوی وارد می‌شد تا در کوه درز ایجاد و معادن قابل استخراج می‌شد.”
محمد رادمنش، معاون سخنگوی وزارت دفاع، در رابطه به این اظهارات ظاهر قدیر می‌گوید:”با احترام به گفتههای ظاهر قدیر باید گفت که استخراج معادن به وسیلۀ بمب صورت نمیگیرد.”
از سویی هم، مسوولان ریاست معادن ننگرهار، می‌گویند: آنها در منطقهای که مادر همه بمبها اصابت کرده، قبلاً سروی نکردهاند و نه هم در این منطقه تحقیقات علمی صورت گرفته است. سید صالح شینواری، رییس معادن ننگرهار، به کلیدگروپ گفت در مامندرۀ اچین قراردادهایی دارند اما از موجودیت معادن در منطقهای که بمب برخورد کرده است، اطلاعی ندارند.
حاجی ظاهر قدیر همچنان ادعا دارد که مراکز گروه داعش در ننگرهار بسیار زیاد است، اما بمب مادر به هیچ یکی از این مراکز برخورد نکرده است.
قدیر، می‌افزاید: “در ساحات نزدیک به استعمال این بمب چهار مرکز گروه داعش وجود دارد، اما یک فیر مرمی هم به سوی این مراکز شلیک نمیشود. پیکا و راکت بالای شانههای داعشیها است، اما کسی نیست که بپرسد به کجا میروی؟!”
در همین حال، محمد رادمنش، معاون سخنگوی وزارت دفاع، می‌گوید: در حال حاضر نیز نیروهای کماندوی لوای چهارم قول اردوی 201 مصروف عملیات برای سرکوب داعشیان هستند. او، گفت: “عملیات خود را تا زمان پاکسازی منطقه مامندره ادامه می‌دهیم، حال هم هر از گاهی دشمن بالای ما در این دره فیر می‌کند.”
از سویی دیگر، باشندگان محل در مصاحبه با کلیدگروپ بیان داشتند که یکی از صوفها در منطقۀ اسدخیل توسط مجاهدین در زمان جنگ افغانها با قشون متجاوز اتحاد جماهیر شوروی سابق حفر شده بود و صوفهای دیگر در منطقه را معدنچیان محلی به خاطر بیرون کشیدن یک نوع “خاک قیمتی” از دل کوه، حفر کرده‌اند. هرچند باشندگان محل این را رد نمیکنند که بعضی از صوفها توسط گروه داعش حفر شده است، اما می‌گویند: صوفهای بزرگ معدنچیان بعداً توسط گروه داعش تصرف شده و به مردم محل اجازۀ رفتن به آن منطقه داده نمیشود.
شاکر شینواری، باشندۀ مامندره در اچین، به کلیدگروپ گفت: “گروه مسلح داعش ظلم زیاد علیه مردم ولسوالی شینوار کرده‌اند. اما به گفتۀ او، این گروه به آن حد قوی نبود که باید بزرگترین بمب دنیا برای سرکوب آن به کار میرفت. وی افزود که، نظامیان افغان و امریکایی می‌توانستند مواضع داعش را با روشهای دیگر نیز از میان ببرند اما حال که مادر همه بمبها به کار رفته است، ضرر آن صرفاً به مردم ملکی خواهد رسید.
محمد رادمنش، معاون سخنگوی وزارت دفاع، می‌گوید: آنها در گذشته نیز در اچین عملیات داشتند اما نیاز بود برای از بین بردن قرارگاه بزرگ گروه داعش، مادر همه بمبها به کار میرفت. به گفتۀ وی، در این اواخر، قرارگاه دیگر گروه داعش نیز در نتیجۀ عملیات نیروهای امنیتی افغان نابود شده و شماری از اعضای این گروه کشته شدهاند.
رادمنش، ادعا دارد، در نتیجۀ استفاده از مادر همه بمبها، تلفات زیاد به گروه داعش وارد شده است:” آمار کشته شدن 96 عضو گروه داعش به شمول 13 قوماندان آن در نزد ما موجود است که اجساد بعضی از آنها به گونۀ کامل از بین رفته و شمار دیگری که اجساد شان ثابت مانده بود، در همان منطقه دفن شده است.” اما محمد رادمنش در مورد این که چرا وزارت دفاع به این زودی تصمیم گرفت تا اجساد ثابت افراد داعش در منطقه دفن شود، چیزی نمیگوید.
با این حال، شاکر، باشندۀ مامندره، می‌گوید که هرگاه امریکا ارادهای برای از بین بردن گروه داعش میداشت، این بمب را باید بالای مراکز اصلی داعش که در آن سوی خط فرضی دیورند قرار دارد، استعمال می‌کرد:”این بمب تنها به گونۀ امتحانی استفاده شده است، اما زیانش متوجه مردم عام است. از سویی دیگر، 15 روز قبل، تبلیغاتی از سوی حکومت صورت گرفته بود که مردم محل باید منطقه را ترک کنند، زیرا می‌خواهند عملیاتی را انجام دهند. پس زمانی که مردم منطقه را ترک کردند نیروهای داعش چگونه در منطقه بود و باش داشتند؟!” شاکر، می‌گوید به گروه داعش آن چنان که حکومت و امریکا ادعا دارند ضرر نرسیده است.
شاکر، همچنان مدعی است که بعد از استفادۀ مادر همه بمبها، مردم محل با مشکلات صحی روبهرو شدهاند.
او، افزود: در این منطقه، سنگها و خاکهای قیمتی زیاد وجود دارد که حال مردم محل چنین می‌پندارند که امریکا در منطقه در پی کندن معادن در این منطقه است و زیر نام سرکوب داعش به چشم مردم خاک می‌زند.
محمدگلاب، باشندۀ دیگر ولسوالی اچین، نیز با اظهار نگرانی از استفادۀ این بمب، می‌گوید: “امریکا با استعمال این بمب تنها آزمایش خود را انجام داد. این کار تنها به مردم محل زیان وارد کرد اما هیچ ضرری به گروه داعش نرسید.”
محمدگلاب در مصاحبه با کلیدگروپ گفت که 15 روز قبل از استعمال بمب، شبنامههایی توسط هلیکوپتر در منطقه پخش شد و در آن از مردم خواسته شده بود که خانههای خود را ترک کنند: “بعضی از صوفها در این منطقه از گذشتهها موجود بود و بعضی دیگر تازه ایجاد شده بود. داعشیها از همان آغاز از مسیر کوهها می‌آمدند. هلیکوپترها پیش از این می‌آمدند و برای یکی دو ساعت در میان کوهها پنهان می‌شدند. قبل از عملیات نیز نامههایی در این منطقه پخش کرده بود. بعد از عملیات هم هلیکوپترها می‌آیند و داخل دره می‌شوند. ما به تمام این موارد شک داریم که به وسیلۀ این طیاره‌ها اعضای گروه داعش انتقال داده شده و اکمال می‌شوند و یا هم از این منطقه سنگهای قیمتی انتقال داده می‌شود.”
اما معاون سخنگوی وزارت دفاع در مورد نشست و برخاست این هلیکوپترها در مامندره، می‌گوید: “این هلیکوپترها دولتی هستند. در منطقهای که بمب استعمال شده، تنها هلیکوپترهای نیرویهای هوایی افغان و ناتو در حال پرواز هستند و بس.”
محمدگلاب همچنان ادعا دارد که بعد از استعمال مادر همه بمبها، باشندگان مناطق اطراف اسدخیل با گلودردی، نفستنگی و امراض جلدی مصاب شدهاند.
یک تن از باشندگان اسدخیل ولسوالی اچین که از ذکر نامش خودداری کرد، به کلیدگروپ گفت که ادعاها در مورد این که صوفها در این منطقه توسط گروه داعش ایجاد شده است، حقیقت ندارد، بلکه تعدادی از این صوفها از گذشتهها موجود بود و شمار دیگر نیز به خاطر استخراج معادن حفر شده است. وی همچنان ادعا دارد با استعمال این بمب بزرگ، به اعضای گروه داعش زیانی وارد نشده است، چون آنها قبلاً این منطقه را ترک کرده بودند. به گفتۀ این باشندۀ اسدخیل، با استعمال بمب توسط امریکاییها، تمام خانهها با خاک یکسان شده، درختان و بوتهها کاملاً سوخته است. وی افزود، صوفی که بمب برای تخریب آن استفاده شده، به گونۀ کامل ویران نشده است بلکه تنها قسمت کمی از آن تخریب شده است:”در این جا هنوز هم گروه داعش با قوت خود باقی است.
نشرات رادیوی داعش هنوز هم به بسیار خوبی شنیده می‌شود و در نشرات این رادیو گفته می‌شود که اگر پدر بمبها را نیز استعمال کنید بالای ما تأثیری ندارد. پس از این سخنان چنین استنباط می‌شود که این بمب هیچ زیانی به آنها نرسانده است.”
شاهمحمد، باشندۀ دیگر این منطقه، در صحبت با کلیدگروپ گفت: درست نمیداند در این حمله چه تعداد از افراد گروه داعش کشته شدهاند ولی این را میداند که اعضای مسلح گروه داعش از منطقۀ اسدخیل به بازار “شدل” پایین آمده بودند و مردم را بیاندازه اذیت می‌کردند: “در هنگامی که بمب بالای مواضع داعش پرتاب شد، خود داعشیها در بازار شدل بودند، در این جا (مامندره) صوفهای بزرگ آنها بود و در صوفها زندان داشتند که مردم عام را در آن نگهداری می‌کردند.”
شاهمحمد، می‌گوید تا هنوز معلوماتی در دست ندارند که چه تعداد از افراد در این زندان کشته شدهاست، اما در جایی که بمب برخورد کرده، پایگاه داعشیها بود. وی علاوه بر حکایت از ماجرای بمب مادر، اشارۀ کوتاه به اهمیت مراکز نظامی داعش در اسدخیل نیز دارد: “داعشیها از طریق این صوفها خط نبرد شان در بازار شدل را اکمال می‌کردند. در روزهای اخیر، داعشیها از ترس حملۀ طیاره‌ها به همین صوفها گریخته بودند. زمانی که بمب پرتاب شد، فکر کردیم که زمین در زیر پای ما به حرکت افتاد. شبیه زلزله بود.”
تبعات صحی بمب مادر
پس از استعمال بمب در منطقۀ مامندرۀ ولسوالی اچین، نیروهای امریکایی، این منطقه را محاصره کردند؛ حتا تا هفتۀ دوم پس از واقعه هم به هیچ‌کس اجازۀ نزدیک شدن به محل اصابت بمب داده نشد. مقام‌های محلی ننگرهار به کلیدگروپ گفتند که امریکاییها در منطقه در حال تحقیق هستند. مواضع نیروهای کماندوی افغان در بازار شدل بود و دورتر از آن، نزدیک به اسدخیل، نیروهای امریکایی صف کشیده بودند. حتا نیروهای نظامی افغان اجازه نداشتند به محل حادثه بروند.
هرچند مسوولان اجازه رفتن به بازار شدل را هم به مردم نمیدادند اما اعضای تیم تحقیق کلیدگروپ توانستند از خط اردوی ملی که نزدیک به مقر ولسوالی اچین بود، بگذرند. آنها دو کیلومتر دورتر از بازار شدل رفتند و از نزدیک چهرههای خاکآلود و وضعیت بد باشندگان اچین را مشاهده کردند.
در نزدیک بازار شدل، با نور بی بی، یک زن موسفید که باشندۀ اسدخیل بود و داعشیها او را از خانهاش رانده بودند، دیدار کردیم. این بار استعمال مادر همه بمبها، قدرت بینایی این زن مسن را از بین برده بود؛ چون او شکایت داشت به دنبال انفجار بمب به بیماری چشم مبتلا شده است:”بمب مردم را کر و کور ساخت. حالا من هیچ چیزی را با چشم خود دیده نمیتوانم. جلدم بخار پیدا کرده و چهار نواسهام نیز از درد چشم شکایت دارند.”
با غذیر، باشندۀ دیگری از اسدخیل که از خانۀ خود آواره شده بود نیز در بازار شدل دیدار کردیم. وی به کلیدگروپ گفت: هم‌زمان با آمدن داعش، مردم از منطقۀ اسدخیل آواره شدند و حالا با پرتاب بمب مادر، آنها با مشکلات صحی دست و گریبان اند:”ما به اطراف بازار شدل کوچ کرده بودیم. زمانی که بمب استعمال شد، یک شعلۀ بزرگ آتش را دیدیم. حال كودكان ما در هنگام شب می‌ترسند. در منطقۀ ما مردم با خارش جلد مبتلا شدهاند. دانههای کوچک روی پوست مردم ظاهر شده و خارش می‌کند. از این نگاه سخت در هراس هستیم.”
در پی استفادۀ بمب مادر در منطقۀ اسدخیل، بازار شدل نیز به مخروبه مبدل شده است و اکنون مردم از گشت و گذار در آن جا میهراسند. بیرون از بازار شدل، در گوشهای از دیوار مخروبه، کودکی توجه ما را جلب کرد. در صورت این کودک ترس از دور نمایان بود. وی که ساحل نام داشت به کلیدگروپ گفت: بعد از استعمال بمب وضعیت صحیاش خوب نیست. به گفتۀ او، اعضای دیگر خانوادهاش نیز بیمار شدهاند:”چشمانم درد می‌کند و اشک از آن جاری است. دستانم هم پوست داده است.”
لعل ولی، باشندۀ دیگر اچین، که پس از ترک اسدخیل دوباره به این منطقه بازگشته است، اکنون بیماری ناشی از استفادۀ بمب مادر او را نگران کرده است:”بعد از استعمال بمب، بیماریهایی مثل ریزش، گلودردی، خارش پوست و آبریزی چشم برایم پیدا شده است. در خانۀ خودم پنج کودک بیمار شدهاند. این جا مردم زیاد نیستند و اگر هم هستند همه بیمار شدهاند.”
بر روی جلد لعل ولی نیز دانههای کوچک سرخرنگ دیده می‌شود که به گفتۀ خودش بعد از استعمال مادر همه بمبها بر روی جلدش ظاهر شده است. این باشندۀ اسدخیل می‌گوید که او بیماری را هم قبول دارد و خانۀ با خاک یکسان شدهاش نیز دوباره ساخته خواهد شد، اما توقعش از نیروهای دولتی این است که گروه داعش را در منطقۀ شان نابود سازند.
اما داکتر اسماعیل شینواری، باشندۀ ولسوالی اچین، این ادعاها را نمیپذیرد که گویا بعد از پرتاب مادر همه بمبها از سوی نیروهای امریکایی، مردم با مشکلات صحی روبهرو شده باشند. اسماعیل شینواری به کلیدگروپ گفت: در منطقهای که بمب پرتاب شده است، خانههای مردم عام وجود ندارد و مردم در اطراف آن منطقه نیز با کدام مشکل صحی روبهرو نشدهاند: “تاکنون برای ما مریضی مراجعه نکرده است که بگوید بعد از استعمال بمب به بیماری مصاب شده است. این گفتهها حقیقت ندارد.”
در پی استفاده از بمب مادر در ولسوالی اچین، هیأتی از سوی وزارت صحت عامه نیز به محل حادثه اعزام شده است. مسوولان ریاست صحت عامۀ ننگرهار می‌گویند که هیأت صحی آنها به امر وزیر صحت عامه به منطقۀ اسدخیل، محل اصابت بمب رفته است. مقدسه معراج، معاون ریاست صحت عامۀ ننگرهار، به کلیدگروپ گفت: در ترکیب این هیأت، آمر صحی ولسوالی اچین و شماری از داکتران شفاخانۀ غنیخیل شامل بودند. به گفتۀ وی، این هیأت صحی با مردم منطقه و ولسوالیهای اطراف آن صحبت کرده است، اما علایمی از مشکلات صحی که پس از پرتاب بمب به وجود آمده باشد، را مشاهده نکردهاند.
وضعیت کنونی اسدخیل
در آغاز انتظار میرفت در پی استفادۀ مادر همه بمبها علیه مواضع داعش در اچین وضعیت امنیتی در این ولسوالی بهبود یافته و گروه داعش تضعیف شود، اما مشاهدۀ افراد مسلح داعش در این ولسوالی بیانگر آن است که این گروه هنوز نابود نشده است. حالا مردم اچین از حکومت گله دارند که چرا با عقبنشینی در برابر داعش، امیدواری مردم را به یأس مبدل کرده است؟ آنها، می‌گویند: با استعمال مادر همه بمبها تا حدی مردم امیدوار شدند که گویا حکومت اینبار در مبارزه علیه داعش جدی است و زمینۀ بازگشت آنها به خانههای شان مهیا خواهد شد. ناظم خان، باشندۀ مامندرۀ اچین به کلیدگروپ گفت: داعش هم اکنون نیز از طریق رادیوی خود از مردم میخواهد با آنها یکجا شوند. وی افزود:”این سخنان داعش بالای مردم تأثیر منفی کرده است.
از سویی هم، اعتماد مردم نسب به حکومت نیز از بین رفته است. در گذشتهها نیز قوای حکومتی می‌آمدند اما دوباره منطقه را ترک می‌کردند. اکنون مردم هراس دارند که این بار نیز نیروهای دولتی، بعد از پیشرفت، دوباره مواضع خود را ترک کنند و داعشیها با هجوم دوباره به آنها آسیب برسانند.”
یک بزرگ قومی در قریۀ غزۀ ولسوالی اچین که از ذکر نامش خودداری کرد، در گفتگو با کلیدگروپ گفت: آنها از ظلم داعش به ستوه آمدهاند اما بالای حکومت نیز اعتمادی ندارند: “دو سال می‌شود که در منطقۀ ما آتش جنگ روشن است. داعشیها در ابتدا میگفتند با مردم هیچ کاری ندارند اما بعد کشتن و گردن زدن مردم را شروع و به چور و چپاول خانههای ما پرداختند. به خدا قسم که هیچ چیزی برای ما باقی نمانده است.”
بالاتر از بازار شدل، یک باشندۀ دیگر منطقه، در صحبت با کلیدگروپ گفت، دو سال قبل به دلیل ظلم داعش از بازار شدل به منطقۀ “پیشی خول” کوچ کرده است. وی افزود حال که منطقه به دست نیروهای امنیتی افتاده است، برای بازدید از خانه و قریهاش آمده است:”خانۀ من در بازار شدل ولسوالی اچین بود. آنها خانهام را به آتش کشیدند. حال که بعد از عملیات نیروهای دولتی به این جا آمدهام و این حالت را میبینم، برای شان دعای بد میکنم. 20 روز قبل برای مردم از طیاره پیامهایی پرتاب کردند که در آن نوشته شده بود منطقه را ترک کنید؛ زیرا در این منطقه عملیات آغاز می‌شود. به نظر من، اگر این عملیات با همین حملات قوی به پیش نرود، به موفقیت نمیانجامد.”
ولی محمد، باشندۀ دیگر این منطقه، نیز می‌گوید به دلیل ظلم داعش خانوادۀ خود را از منطقۀ اسدخیل بیرون کرده است. او، خطاب به نیروهای امنیتی افغان گفت که عملیات خود را شدت ببخشند و در منطقه پوستههای دایمی ایجاد کنند، در غیر آن گروه داعش دوباره بازگشت خواهد کرد. ولی محمد، افزود:”خانوادهام را به منطقۀ دهکی انتقال دادهام، اما زمانی که بعد از عملیات آمدم تا گلهای خود را آب بدهم، دیدم که خانهام را آتش زده و تمام وسایل آن را بردهاند.”
وی با اظهار خوشبینی نسبت به عملیات مشترک نیروهای افغان و امریکایی در ولسوالی اچین گفت که پیش از این، زمانی که نیروهای دولتی عملیات خود را پایان و منطقه را ترک می‌کردند، داعشیها، پس از بازگشت، با آنها با خشونت رفتار می‌کردند.
عکسالعمل شورای ولایتی
این در حالیست که استعمال بزرگترین بمب غیرهستهیی دنیا در اچین، اعضای شورای ولایتی ننگرهار را سخت برآشفته کرده‌است.
آنها می‌گویند: برای از میان بردن داعش، نیازی به استعمال بمبی با این بزرگی نبود. به گفتۀ اعضای شورای ولایتی ننگرهار، در صورتی که ارادهای برای از بین بردن داعش وجود دارد، نیازی به کارهای نمایشی نیست و باید مردم به صورت واقعی از شر ظلم داعش نجات داده شوند.
اصحاب ولی مسلم، عضو شورای ولایتی ننگرهار، به کلیدگروپ گفت: درست است که مردم خواهان انجام عملیات علیه مواضع گروه داعش بودند اما نیاز به استعمال این بمب بزرگ نبود. وی افزود:”بعد از استعمال این بمب، مردم با مشکلات صحی روبهرو شدند. موکلان ما گفتهاند از گوشهای فرزندان شان خون می‌آید. ما کار نمایشی نمیخواهیم، مردم باید در عمل از ظلم داعش نجات داده شوند.”
مسلم، می‌افزاید: در گذشته نیز از سوی نیروهای دولتی در منطقۀ یادشده عملیات صورت گرفته بود اما به این دلیل نتیجه نداد که بعد از عملیات، منطقه را دوباره رها کردند. وی افزود، حال که چنین بمب بزرگی در منطقه استعمال شده است، باید دوباره این منطقه رها نشود، در غیر این صورت داعش دوباره منطقه را اشغال خواهد کرد: “حکومت و امریکا، مردم را بیجهت به این موضوع مصروف نسازد که گویا بزرگترین بمب را برای تان استعمال کردیم، مصرفی را که امریکا برای تهیه مادر همه بمبها کرده‌است، هرگاه بالای عملیات مصرف می‌شد، موفقیت بیشتری در پی داشت و به مردم عام نیز زیانی وارد نمیشد. اما آنها، فعلاً، زندگی مردم را با تهدید روبهرو ساختهاند.”
اصحاب ولی مسلم، عضو شورای ولایتی ننگرهار، تأکید دارد که رقم نیروهای مسلح داعش در ولسوالی اچین، چنان که ادعا می‌شود، زیاد نیست.
هرچند تلاش کردیم در رابطه به سوالها و ادعاهای مردم ولسوالی اچین، اعضای شورای ولایتی ننگرهار و ولسی‌جرگه، دیدگاه مقام‌های نظامی امریکا و ناتو در افغانستان را نیز در این گزارش اضافه کنیم، اما با تلاشهای زیاد موفق به این کار نشدیم.
