پاكستان بار دیگر به مهاجران افغان مقیم آن كشور هشدار داده تا پایان سال روان این كشور را ترك كنند. هرچندی كه خبر اخراج مهاجران تازگی ندارد، ولی این بار قضیه برعكس گذشته است، زیرا در گذشته‌ها این هشدارها شامل حال آن عده مهاجرانی بود كه فاقد مدرك قانونی در پاكستان به سر می‌برد. ولی هشدار اخیر پاكستان متوجه تمامی مهاجران افغان در آن کشور است.
خبرنگار کلید نعمت الله طنین در رابطه می نگارد:
براساس آمار كمیشنری سازمان ملل، در چهار ایالت پاكستان سه ملیون مهاجر زندگی می‌كند كه بیشتر از یك ملیون آنها فاقد اسناد اقامت در آن كشور می‌باشد.
نزدیك به دو ماه قبل حكومت پاکستان تاریخی را برای اجراج مهاجران تعیین كرده بود، ولی دوباره مدت آن تمدید شد. با این حال تا اكنون دلیل اصلی سیاست پاكستان در قبال مهاجران كه به بازی موش وگربه می‌ماند، معلوم نیست كه چرا دولت مردان آن کشور همه ساله در فصل بهار و آخر تابستان دست به چنین اقدامی می‌زند؟
اما اسلام الدین جرأت؛ سخنگوی وزارت عودت ومهاجران این اقدام پاكستان را بیشتر یك عمل سیاسی خوانده و آن را چندان جدی نمی‌شمارد: “به اساس تفاهم‌نامه‌ای كه افغانستان با پاكستان در مورد مهاجران دارد، نمی‌تواند مهاجران دارای اسناد را تا ختم 2012 از كشورش بصورت اجباری اخراج كند.”
از سوی دیگر، سخنگوی وزارت مهاجران می‌گوید، تا اكنون دولت افغانستان از تصمیم جدید پاكستان مبنی بر اخراج مهاجران دارای اسناد قانونی اطلاعی ندارد: “نه تنها وزارت امور مهاجران از تصمیم پاكستان اطلاعی ندارد؛ بلكه سفارت افغانستان در اسلام آباد نیز در جریان قرارداده نشده است. درآینده نه چندان دور وزیرعودت ومهاجران به اسلام آباد سفر می کند و در مورد مشكلات مهاجران در پاكستان با مقام‌های دولتی آن كشور گفتگو خواهد نمود.”
پیش از این نیز حكومت پاكستان ضرب‌الاجلی را برای اخراج مهاجران بدون اسناد در ایالت خیبر پشتونخواه تعیین كرده بود، اما این ضرب‌الاجل درتفاهم با مقامات کشور برای یك ماه تمدید گردید. ولی آن‌طوری كه از وضعیت معلوم می‌شود، این بار حكومت ایالتی آن كشور تصمیم قاطع برای اخراج جمعی مهاجران دارد كه این امر برای حكومت افغانستان دردسرساز می‌باشد.
جانان موسی زی؛ سخنگوی وزارت خارجه كشور می‌گوید”به هیچ عنوان پاكستان این حق را ندارد تا مهاجران را به شكل جمعی خارج نماید زیرا براساس توافقاتی كه میان دو كشور صورت گرفته، عودت مهاجران داوطلبانه می‌باشد.”
به گفته موسی زی بر اساس توافق‌نامه‌ای كه میان كشورها و كمیشنری عالی سازمان ملل درامور پناهندگان به امضا رسیده است، زمانی‌كه شرایط برای زندگی مهاجران در داخل كشور فراهم گردد؛ مهاجران نه تنها از پاكستان بلكه از تمام جهان می‌توانند به شكل داوطلبانه به افغانستان عودت كنند.
بی تفاوتی حكومت
با آن‌كه تلاش نمودیم با مهاجرانی كه از پاكستان برگشته باشند مصاحبه كنیم اما موفق به این كار نگردیم. اما غلام حیدر فقیر زاده؛ رییس امور مهاجران ولایت ننگرهار به كلید گفت، براساس گزارشی كه دارد تا اكنون كسی از آن سوی مرز به اجبار عودت نکرده است.
وی افزود: “در صورتی‌كه مهاجران به شكل دسته‌جمعی وارد افغانستان شوند، درد سرساز خواهند شد، چون ریاست امور مهاجران در هماهنگی سازمان ملل مقدار كمك ناچیز را می‌تواند در اختیار آنها قرار دهد.”
فقیرزاده اظهارامیدواری می‌نماید كه دولت پاكستان بنا بر حسن همجواری در چنین شرایطی كه هوا اندك اندك روبه سردی می‌گراید، دست به چنین اقدامی نزند.ولی گزارش‌ها حاكی است، در روزهای اخیر مهاجران افغان در پاکستان و ایران از جهات مختلف تحت فشار فزاینده‌ای قرار دارند.
محمود صیقل؛ كارشناس امورسیاسی بی‌تفاوتی مقامات افغان را در زمینه غیر‌قابل تحمل می‌خواند زیرا به باور او همین جدی نگرفتن‌های مقامات، كشور را به تباهی كشانده است:”پاکستان از زمان ایجاد همواره از این موضوعات سود اقتصادی برده، چون در وضعیتی كه افغانستان قرار دارد دنیا می‌داند كه اگر مهاجران بازگشت نماید، فاجعه انسانی در كمین آنهاست.”
صیقل، پیشنهاد می‌كند كه دولت‌مردان باید تهدیدهای همسایه‌ها را جدی بشمارد و در برابر هرخبری كه شنیده می‌شود، دستگاه دیپلوماتیك خود را فعال سازد، چون همواره دیده شده كه واقعات بزرگ از تهدیدهای كوچك شروع شده و در بسیاری مواقع پیامدهای نامیمون در قبال داشته است.
بااین حال كمیشنری عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان می‌گوید، گفتگوها برسر چگونگی اقامت قانونی مهاجران افغان پس ازسال 2012 میلادی با مقامات پاكستان جریان دارد.
آمار نشان می‌دهد كه در حال حاضر یک ملیون و هفتصد هزار مهاجر افغان دارای اسناد و نزدیك به یک میلون دیگر فاقد اسناد در پاکستان به سرمی‌برد.
نادر فرهاد سخنگوی؛ کمیشنری عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان می‌گوید: “اعتبار کارت‌های پناهندگی مهاجران دارای مدرک در پاکستان در13ماه دسمبر سال 2012 به پایان می‌رسد.”
به گفته وی قرار است، در این زمینه مذاکرات سه جانبه میان حکومت افغانستان و کمیشنری عالی سازمان ملل متحد در امور پناهجویان با حکومت پاکستان به خاطر تمدید و یا حضور قانومند آنها با مقامات پاکستانی تا ده روز آینده از سر گرفته شود.
فرهاد افزود، باید راه‌های منطقی‌تری برای معضل بازگذشت مهاجران جستجو شود زیرا مهاجرانی كه در پاكستان وایران زندگی می‌كنند عموماً مهاجران اقتصادی اند نه مهاجران سیاسی، از این رو هیچ تضمینی وجود ندارد در صورت اخراج اجباری، آنها دوباره برگردند.
كارشناسان ادامه ناامنی‌ها، بی‌ثباتی سیاسی، بیکاری و فقر اقتصادی گسترده در کشور را از جمله عوامل مهم علاقه‌مندی مهاجران افغان به خارج از کشورعنوان می‌كنند.
حبیب الله رفیع؛ تحلیل‌گر مسایل سیاسی می‌گوید:” با آن‌كه جامعه‌جهانی وحكومت افغانستان در بن اول یكی از موضوعات كه بر سر آن به توافق رسید بازگشت داوطلبانه مهاجران بود، اما دولت افغانستان بنابر پالسی ضعیف نتوانسته به این تعهدات عمل کند و زمینه را برای بازگشت مهاجران مهیا سازد.”
به باور رفیع، حكومت باید درجریان این سال‌ها نظر به توافقات بن زمینه كار و سرپناه را برای مهاجران مهیا می‌كرد اما هیچ كدام تحقق نیافت زمین‌ها بجای اینكه برای مهاجران توزیع شود به مافیا سپرده شد.
بر اساس آمار ارایه شده از سوی کمیشنری سازمان ملل متحد در امور پناهندگان در سراسرجهان در سال 2011 ، 42.5 ملیون نفر به عنوان پناهنده ثبت شده اند و 15.42 ملیون نیز بی‌جاشده هستند که افغانستان با 2.7 ملیون پناهنده درصدر جدول جهان قرار دارد.
کلیدگروپ را در تویتر و فیس بوک دنبال کنید
