مسوولان اتاق‌های تجارت و صنایع از کاهش بی‌سابقه قالین و گلیم در سال‌های اخیر خبر می‌دهند. به گفته این مسوولان با آن که 5سال پیش درآمد دولت از این ناحیه به 262 ملیون دالر بالغ می‌شد اما این رقم در سال‌های اخیر با رکود بی‌سابقه به 49 ملیون دالر در سال کاهش یافته است.
به اساس آمار اتحادیه مولدین و صادرکنندگان قالین و گلیم؛ در سال 1387 خورشیدی تولید قالین به 1068679 متر مربع می‌رسید، با این وجود صادرات قالین با افت نگران کننده‌ای در 8 ماه گذشته به 50 هزار متر مربع و صادرات گلیم حتا تا مرز 7 هزار مترمربع کاهش یافته است.
بحران اقتصادی در جهان، نبود شركت‌های پروسس قالین، کمبود قالین‌باف‌های ماهر و مجرب، کلاسیک بودن شیوه بافت قالین و گلیم و کمبود مواشی به دلیل خشک‌سالی از دلایل عمده کاهش در تولیدات و صادرات قالین و گلیم در کشور عنوان شده است.
خانجان الکوزی، معاون اتاق تجارت و صنایع می‌گوید، تولید و سرمایه‌گذاری روی صنعت قالین و گلیم طی چهارسال گذشته رو به رکود بوده است. او به کلید گفت، کم توجهی مسوولان و عدم حمایه مالی پیشه‌وران قالین و گلیم از سوی دولت، اکثر تاجران قالین و گلیم را مجبور به مهاجرت به کشورهای همسایه کرده است.
به باور الکوزی، هرچند اتاق تجارت تلاش به خرج داده تا سهولات‌های لازم را برای پیشه‌وران این صنایع در داخل افغانستان فراهم سازد، اما به دلیل سیستم ماشینری، قیچی و کمبود امکانات دیگر نتوانسته است بر این مشکلات فایق آید.
از سویی هم، وحیدالله غازی‌خیل سخنگوی وزارت تجارت و صنایع، با آن که وجود بعضی مشکلات را می‌پذیرد، اما می‌گوید، در گذشته در تولید و پروسس قالین حکومت نقش فعال داشت، اما در حال حاضر نظر به بازار اقتصاد ازاد سکتور خصوصی بیشترین نقش را دارد.
به گفته غازی‌خیل، دلیل عمده کاهش تولید و صادرات قالین و گلیم در کشور، ” بحران اقتصادی در جهان ” می‌باشد که تاثیرات فوق‌العاده‌ای بر این روند داشته است.
او گفت:” دو سال پیش بحران اقتصادی در دنیا بوجود آمد که در اثر آن نیاز به اشیای لوکس کم شد، که این از دلایل کاهش صادرات است، ولی با آن هم، وزارت تجارت وظایف خود را انجام داده، ما پارک‌های صنعتی توزیع کردیم.”
غازی‌خیل ادامه داد، “در حال حاضر دو پارک صنعتی برای تولید قالین (در فاریاب و جلال‌آباد) ایجاد کرده‌ایم و به منظور بهبود در تولیدات، در آینده می‌خواهیم که یک پارک قالین‌بافی در کابل هم بسازیم.”
هرچند بیشتر تولید و پروسس قالین و گلیم در صفحات شمال کشور صورت می‌گیرد، اما مسوولان اتحادیه قالین و گلیم ولایت‌های شمال نیز از کاهش بی‌سابقه قالین و گلیم سخن می‌گوید.
عبدالستار بیگزاد، رییس اتحادیه قالین و گلیم زون شمال می‌گوید، در حال حاضر نه تولیدکننده و نه هم خریدار و فروشنده از صعنت گلیم و قالین راضی می‌باشند.
به گفته وی، نبود بازار معیاری تقاضا را پایین آورده و فضای خرید و فروش را مقید ساخته است.
آقای بیگزاد به کلید گفت:” نه بافنده از کار خود راضی است و نه هم تاجر از کار خود راضی می‌باشد، و در اصل هیچ نوع تقاضا و بازاری هم وجود ندارد؛ وقتی تقاضا و بازار وجود نداشته باشد، پس در آن صورت این صنعت خود به خود با رکود مواجه می‌شود.”
وی با آن که از کساد بازار قالین و گلیم در صفحات شمال سخن می‌زند اما می‌گوید، اندک محصولات ما که در حال حاضر تولید می‌شود، متأسفانه به نام “محصول پاکستانی” به بازارهای جهانی عرضه می‌شود.
موضوعی که مسوولان اتحادیه قالین وگلیم کابل نیز آن را تایید می‌کنند و از صادر شدن بیش از 70درصد محصولات قالین و گلیم کشور به نام “محصول پاکستانی” به بازارهای جهانی سخن می‌گوید.
محمدظریف یادگاری، معاون این اتحادیه می‌گوید:” به دلیل محاط بودن کشور به خشکه و نبود راه بحری، تقریباً بیش از 70درصد از صادرات قالین و گلیم کشور به نام محصول پاکستانی به مارکیت‌های جهانی صادر می‌شود.”
با این حال، وحیدالله غازی خیل، موضوع صادر شدن قالین افغانی به نام محصول پاکستانی را نمی‌پذیرد و با رد این گفته‌ها می‌گوید:” هر کس که میگه، اگر ثبوتی داشته باشه که پاکستان قالین افغانی را به نام کشور پاکستان ده بازار عرضه می‌کنه، اسناد را بره ما بیارن، ما به دنیا مراجعه می‌کنیم.”
سود 9ملیون دالری پاکستان
از سویی هم، مسوولان اتحادیه قالین و گلیم زون شمال، با آن که از کاهش فابریکه‌های شست‌وشوی قالین و گلیم اظهار نگرانی می‌کنند اما می‌گویند به دلیل کمبود این فابریکه‌ها، پاکستان از ناحیه شست‌وشوی قالین و گلیم افغانی بیش از 9 ملیون دالر را بدست می‌آورد.
عبدالستار بیگزاد گفت:” با آن که در ولایت بلخ 12 فابریکه شست‌وشوی گلیم و قالین وجود دارد که به شکل معیاری تولیدات قالین و گلیم در آن شست‌وشو می‌شوند؛ اما ما از این بابت در پاکستان بیش از 9 ملیون دالر را از دست می‌دهیم.”
به گفته وی، یک تعداد تاجران ما با تاجران کشورهای دیگر شریک هستند و شرایط شان به همین شکل است که تولید قالین و گلیم را در این جا انجام می‌دهد ولی برای شست به کشور دیگر می‌برد وهمین مساله باعث نگرانی ماست.
آقای غازی خیل با آن که می‌پذیرد مقداری قالین افغانی جهت شست و قیچی به پاکستان برده می‌شود، اما می‌گوید:” در حال حاضر زمینه این کار در کشور نیز فراهم شده است و تلاش‌ها در این زمینه جریان دارد، تا بهبودی بوجود آید. “
از سویی هم آقای بیگزاد، کاهش مواشی در سطح ولایت‌های شمالی را از دلایل دیگری کاهش تولیدات قالین و گلیم بیان کرده، می‌گوید:” در 20 سال گذشته تنها در سطح ولایات شمال یک ملیون مواشی وجود داشت در حالی که اکنون در سطح افغانستان 500 هزار مواشی وجود دارد.”
اما شماری از فروشندگان قالین و گلیم، واردات بیش از حد فرش‌های ماشینی را از نیز دلایل کاهش فروش محصولات داخلی کشور بر می‌شمارند.
عبدالغفار، یک تن از تاجران قالین در شهر کابل می‌گوید، ” وضعیت قالین وطنی خوب نیست، مردم در حال حاضر بیشتر از قالین‌های ترکی و ایرانی استفاده می‌کنند چون این فرش‌ها ارزان است، و همه مردم امکان دسترسی به آن را دارند.”
به گفته وی، در حال حاضر یک تخته قالین 12متری ماشینی ایرانی و یا ترکی به 100 دالر در بازارهای کابل به فروش می‌رسد، در حالی که یک تخته قالین افغانی با همین مشخصات تا مرز 400 دالر و بیشتر از آن بها دارد که این امر نیز امکان استفاده اکثر شهروندان را کمتر ساخته است.
در کنار این‌ها، شماری از تاجران از دولت می‌خواهند تا مواد خام و رنگ را به صورت قرضه در اختیار آن‌ها بگذارند تا از این طریق تاجران به خودکفایی نزدیک شوند.
موضوعی که آقای غازی‌خیل آن را نمی‌پذیرد و دولت را در دادن “سبسایدی” به تاجران ناتوان می‌داند:
” ما به تولیدکنندگان قالین و گلیم سبسایدی داده نمی‌توانیم، حکومت افغانستان به لحاظ مالی نمی‌تواند سبسایدی برای کسی بدهد، چون ما توان مالی نداریم، و مسأله مواد خام مربوط وزارت تجارت نمی‌شود و تعرفه هم در حد پایین قرار دارد.”
با این حال محمدظریف یادگاری، معاون رییس اتحادیه قالین و گلیم از متضررشدن تاجران قالین در سال گذشته به دلیل کاهش فروشات محصولات‌شان سخن می‌زند.
به گفته وی، در سال‌های گذشته به دلیل این که قالین‌های تولیدشده کشور به فروش نرسید، نه تنها از لحاظ اقتصادی به تاجران قالین ضرر وارد کرد، در کنار آن نیروی فزیکی کار خود را هم از دست دادیم.
آقای یادگاری گفت:” طی نه ماه گذشته تقریباً 50 هزار متر مربع قالین و گلیم صادرات ما بوده است، هرچند پیش از این ما متکی به بازارهای جهانی بودیم، اما با آن هم امسال نسبتاً بازارهای داخلی ما فروش خوب دارد.”
وحیدالله غازی‌خیل، یکی از علل کاهش فروش محصول قالین و گلیم را در کلاسیک بودن شیوه بافت آن عنوان می‌کند.
” متاسفانه قالین‌های ما بیشتر مناسب به این مارکیت‌ها نیست و بیشتر تولیدکنندگان از شیوه بافت کلاسیک قالین استفاده می‌کنند، قالین ما کیفیت خوب دارد ولی دیزاین آن با استندرد دنیا برابر نیست.”
موضوعی که معاون رییس اتحادیه قالین شهر کابل هم آن را می‌پذیرد و می‌گوید:” ما تاهنوز تولید قالین در کشور را به شکل سنتی آن داریم، نه به شکل فابریکه‌یی، بنا ارایه آمار و ارقام در مورد تعداد کارگاه‌های تولید قالین و گلیم هم تقریبی است، چون فابریکه تولید قالین وجود ندارد، که بتوانیم از رقم دقیق کسانی که در این حرفه اشتغال دارند، آگاهی یابیم.”
وی می‌گوید، در حال حاضر تلاش‌ها به خاطر فابریکه‌یی شدن صنعت قالین و گلیم جریان دارد و به همین منظور یک‌هزار جریب زمین در ولسوالی اندخوی ولایت فاریاب احاطه شده که ممکن است به زودترین فرصت به منظور فابریکه تولید و شست قالین به بهره‌برداری سپرده شود.
آقای یادگاری می‌گوید، به هدف رفع مشکلات فراه‌راه قالین و گلیم در کشور، آن‌ها درخواست 17 ماده‌ایی را که شامل ساختن فابریکه لیکو، ایجاد صندوق حمایت از صنعت قالین، راه یافتن به مارکیت‌های جهانی و… به دولت سپرده اند.
هرچند در حال حاضر 28 کارگاه در شهر كابل، 13 در بلخ، یک کارگاه بزرگ در ولایت هرات و 5کارگاه در زون غرب مشغول تولید و پروسس قالین اند. اما به باور کارشناسان یافتن مارکیت بین‌المللی، بازاریابی، مساعدت مالی، رقابتی ساختن تولیدات، و فراهم آوری جا و مکان برای پروسس و شست‌وشوی قالین، پایین آوردن نرخ تعرفه گمرکی و پایین آوردن کرایه انتقال قالین از عمده‌ترین عواملی هستند که با توجه به آن می‌توان این صنعت مهم کشور را حفظ کرد.
کلیدگروپ را در تویتر و فیس بوک دنبال کنید
