مسوولان صحت عامه هرات میگویند که میزان مرگ و میر مادران و نوزادان در این ولایت به شکل چشمگیری کاهش یافته است. محمدامین خاموش، سرپرست صحت عامه، میگوید: “آمارها در سال 2015 میلادی نشان میدهد که 80 درصد مرگ و میر مادران و 40 درصد مرگ و میر نوزادان، در مقایسه به سالهای قبل، در هرات کاهش یافته است.” وی همچنان تاکید کرد که خدمات کنونی صحی در هرات، نسبت به گذشته، 95 درصد بهتر شده است.
در این حال، غلام احمد حنیفی، آمر انستیتیوت علوم صحی هرات، افزایش شمار قابلهها و دسترسی مردم به مراکز صحی در ولسوالیهای دوردست را از دلایل کاهش مرگ و میر مادران و نوزادان در هرات عنوان میکند. وی در گفتگو با کلید گفت: “از آغاز فعالیت انستیتیوت علوم صحی تا حال 400 قابله در این انستیتیوت دورههای آموزشی را طی نموده و در مراکز صحی در سطح شهر و ولسوالیهای هرات مصروف خدمات صحی شدهاند.”
در حالی که میزان مرگ و میر مادران و نوزادان در هرات کاهش یافته است، اما حنیفی از افزایش مریضان مبتلا به فشار خون بلند و دیابت در این ولایت نگران است. او میگوید: “تداوی این امراض نیاز به هزینه زیاد دارد، به همین دلیل بسیاری از مردم به دلیل فقر اقتصادی موفق به تداوی مریضی شان نمیشوند.”
با ایجاد مراکز خصوصی صحی در هرات، باشندگان این ولایت انتظار داشتند تا هزینه استفاده از خدمات صحی نیز کاهش یابد، اما به گفتۀ آنان دیده میشود که هنوز هزینه تداوی مریضان در این مراکز بسیار بلند است. برخی از باشندگان هرات نیز از کمبود بسترهای تداوی و برخورد نادرست برخی از داکتران در مراکز صحی دولتی با مریضان انتقاد دارند. شریفه یک تن از باشندگان هرات، میگوید: “اكثر اوقات داکتران رفتار مناسبی با مریضان ندارند و مریضان هم جرئت خود را از دست داده و نمیتوانند مشكلات خود را به گونۀ واضح با داکتران شریک کنند.”
با مرضیه كه باشندۀ ولسوالی شیندند هرات است، در شفاخانۀ دولتی هرات روبهرو شدم. وی كه مدت یک هفته در این شفاخانه منتظر رسیدن نوبت عمل جراحی مادرش بود، به کلید گفت: “هرات، یک مرکز صحی درست ندارد، تعدادی از مادران و خانمهایی که در مناطق دوردست زندگی میکنند، به دلیل دوری راه و نرسیدن به موقع در مراكز صحی، جانهای شان را از دست میدهند.”
در همین حال، شماری از آگاهان صحی در غرب كشور، به این باورند که خدمات صحی در افغانستان هنوز با استندردهای بینالمللی صحی همخوانی ندارد و با مشکلاتی همراه است. غلام محمد دانش از متخصصان صحی در هرات، میگوید: “با وجود پیشرفتها در عرصۀ خدمات صحی، متأسفانه تاكنون تراژیدی مرگ و میر مادران در هنگام ولادت در مناطق دوردست به دلیل بیسوادی، ازدواجهای زیر سن و نبود راه های مواصلاتی مناسب به چشم میخورد.”
با وجودی كه جلوگیری از مرگ و میر مادران و نوزادان در جریان سالهای گذشته از اولویتهای وزارت صحت عامه بوده است، اما هنوز هم افغانستان در حوزه جنوب آسیا در صدر كشورها با بیشترین آمار مرگ و میر مادران و نوزادان قرار دارد.