سازمان تجارت جهانی (WTO) یک سازمان بین‌المللی است که قوانین جهانی تجارت را تنظیم و اختلافات بین اعضا را حل و فصل می‌کند. در حال حاضر 157 کشور جهان عضویت رسمی و 30 کشور دیگر به حیث ناظر در این سازمان فعالیت دارند. افغانستان نیز تا سال ۲۰۱۴ میلادی امتیاز عضویت این سازمان را به دست خواهد آورد. اما کارشناسان اقتصادی تردید دارند که مقام‌های افغان بتواند قناعت این سازمان را مبنی بر حمایت تولیدات داخلی کشور فراهم سازد.
مزمل شینواری؛ معاون وزارت تجارت و صنایع می گوید که “عضویت افغانستان در این سازمان برای رشد و پیشرفت اقتصاد کشور فوق‌العاده موثر خواهد بود.”
به گفته وی “افغانستان برای اولین بار در سال ۲۰۰۴ درخواست خود مبنی بر عضویت در این سازمان را ارایه نمود که در همان سال به عنوان کشور ناظر پذیرفته شد و پس از آن افغانستان به منظور پیوستن به این سازمان، گامهای مفیدی را برداشته و اقدامات در این زمینه همچنان ادامه دارد.”
وی با اشاره به کارهای انجام شده در این مورد گفت:” پنج سال کار روی طرح تجارت خارجی و فرستادن آن در سال ۲۰۰۹ میلادی به سازمان، تدوین بیش از ۲۰مسوده و مذاکرات با کشورهای عضو این سازمان از جمله اقدامات ما در این راستا می باشد.”
به گفته وی، قرار است به همین منظور و برای دور جدید مذاکرات با این سازمان، هفته آینده یک تیم تخنیکی به کشور سویس نیز سفر کند.
این مقام افغان ابراز امیدواری می‌کند که با عضویت افغانستان در این سازمان علاوه بر جذب سرمایه‌گذاری‌ها در کشور، مشکلات ترانزیتی نیز از بین برده شود.
با این وجود، آیا افغانستان تا سال 2014 می‌تواند، پیش‌شرط‌های اقتصادی را برای ورود به این سازمان جهانی آماده سازد؟ موضوعی که کارشناسان اقتصادی نسبت به آن با شک و تردید می نگرند.
به باور سیف‌الدین سیحون؛ استاد اقتصاد در پوهنتون کابل، عضویت افغانستان در سازمان تجارت جهانی با آن که فرصت‌های اقتصادی را در زمینه تبادله تجارب، امکانات و ظرفیت‌ها فراهم می‌سازد، اما دشواری‌هایی را نیز در پی می‌آورد.
به گفته وی، ورود به این سازمان، افغانستان را ملزم می‌سازد تا “مقررات و سیستم‌های خود را ساده ساخته، تعرفه‌ها را پایین آورده و درهای خود را به روی اقتصاد جهانی و تبادله اموال باز کند که این موارد در یک کشور عقب‌مانده منتج به ورود کالاها؛ و صدور سرمایه و امکانات اقتصادی می‌شود.”
استاد سیحون می‌افزاید:” سازمان تجارت جهانی، مقررات و فرصت‌های دیگری را نیز می‌طلبد که افغانستان حتا تا سال 2014 هم از لحاظ تکنیکی، مقررات، ظرفیت و توانایی‌ها نمی‌تواند آن را برآورده سازد.”
در همین حال، سیدمسعود یکی دیگر از کارشناسان اقتصادی نیز ورود افغانستان به این سازمان را منوط به وجود بعضی از پیش‌شرط‌ها می‌داند.
آقای مسعود از “رشد اقتصادی، رشد تولیدات و…” به عنوان پیش‌شرط‌های نام می‌برد که باید دولت افغانستان برای ورود به این سازمان تا دو سال دیگر به آن دست یابند.
به گفته وی، در صورتی که مقام‌های افغان بتواند قناعت این سازمان را مبنی بر حمایت تولیدات داخلی کشور فراهم سازد، عضویت کشور سودمند واقع می‌شود، اما در غیر آن ورود به این نهاد نوعی “بازی با اقتصاد کشور” خواهد بود.
او گفت: ” اگر وزارت تجارت شرایط افغانستان را در این سازمان پیش‌کش بکند و قناعت این سازمان را در مورد، حمایت تولیدات داخلی و نیمه‌باز بودن دروازهای اقتصادی فراهم سازد، من فکر می‌کنم که عضویت این سازمان می‌تواند مفید باشد، اما در غیر آن ما در حقیقت بازی با اقتصاد خودرا در پیش می‌گیریم.”
سیف‌الدین سیحون، هم نکاتی را که باید مقام‌های افغان تا 2014 در نظر بگیرند، اشاره می‌کند.
به باور وی، مقام‌های افغان باید برای ورود به این سازمان کارهای جدی‌تر و شفاف‌تری را در راستای تجارت، ترانزیت و انتقال کالا انجام دهد و نیز موانع و نارسایی‌های تعرفوی، مشکلات انتقالاتی و تجارتی خودرا با استندردهای جهانی همخوان بسازد.
به گفته این کارشناس اقتصادی “افغانستان نه ترانزیت و نه زیرساخت‌های لازم را برای ورود به این نهاد دارد و به باور من اگر مقام‌های افغان و نهادهای مسوول از همین حالا به این مسأله توجه نکنند و افغانستان برای تجارت معیاری خودرا آماده نسازد، عضویت آن بی‌معنی خواهد بود.”
به باور سیحون “تجارت جهانی بیشتر به آزادسازی تجارت می‌پردازد، این سازمان برمبنای عضویت مساوی و همچنان تجارت متعادل کشورها اساس گذاشته شده است، که این مسأله نه تنها سیاست دمپنگ کشورهای همسایه را از بین نمی‌برد، بلکه می‌تواند افغانستان را به دلیل عدم توان رقابت با دولت‌های مشابه در رقابت متضرر کند.”
با این حال، مقام‌های وزارت تجارت از تلاش‌ها در زمینه هموار شدن راه ورود به این سازمان یادآوری کرده و گفته‌اند که به منظور پیوستن به این سازمان، گامهای مفیدی برداشته شده و اقدامات در این زمینه ادامه دارد.
با این همه، سوال اساسی این است که ویژگی‌های اقتصادی افغانستان در سازمان تجارت جهانی چیست؟ پرسشی که سیف‌الدین سیحون به آن پاسخ میگوید:” افغانستان در سازمان تجارت جهانی، ویژگی‌های اقتصادی خودرا دارد: منابع طبیعی، امکانات اقتصادی، مسأله ترانزیت از مواردی اند که سازمان تجارت جهانی می‌توانند با استفاده از موقعیت جغرافیایی خاص افغانستان، برای گسترش تبادله و تجارت و کاهش موانع تجارتی استفاده کند.”
به باور وی نفعی که کشور می‌تواند از این ناحیه بدست آورد این است که “افغانستان با استفاده از منابع طبیعی و مواد خام خود، در تعامل با کشورهای عضو این سازمان، می‌تواند تجارت و پیشرفت اقتصادی خودرا مخصوصاً تجارت کالای ویژه نهادینه بسازند.”
کلیدگروپ را در تویتر و فیس بوک دنبال کنید
