شماری از فعالان مدنی و فرهنگی ولایت بامیان ضمن محکوم نمودن تخریب پیکرههای بودا از سوی طالبان، از سازمان یونسکو خواستند تا این پیکرهها را دوباره بازسازی کند. آنها این خواست شان را طی محفلی به مناسبت پانزدهمین سالروز تخریب مجسمههای بودا از سوی طالبان، در مرکز ولایت بامیان مطرح کردند. صلصال، شهمامه و ککرک، مجسمههایی در بامیان اند که پانزده سال پیش در 19 حوت از سوی طالبان تخریب شدند.
مریم شریفی، یکی از برگزارکنندگان برنامه “شبی با بودا” گفت: “از دولت و سازمان یونسکو میخواهیم تا بودجه مشخصی را جهت بازسازی تندیسهای بودا و آثار تاریخی بامیان در نظر بگیرند و نهادهای فرهنگی جهانی، تلاش بیشتر در جهت مرمت و حفاظت این آثار مبذول دارند.”
نمایشگاه کتاب و صنایع دستی، نمایش فلم مستند تخریب بودا، شعرخوانی، موسیقی محلی، نمایش تیاتر در روشنایی نور هریکین در یکی از مغارههای کنار مجسمه صلصال،گوشههای دیگری از برنامه “شبی با بودا” به مناسبت پانزدهمین سالگرد تخریب مجسمههای بودا بود. محمد طاهر زهیر، والی ولایت بامیان که در این محفل صحبت میکرد، تخریب مجسمههای بودا را توسط طالبان بزرگترین فاجعه فرهنگی بشر خواند و این عمل طالبان را بدترین اقدام ضد فرهنگی در افغانستان یاد کرد.
از سال 2003 میلادی به این طرف، هشت اثر و ساحه تاریخی بامیان در لیست موقت میراث جهانی معروض به خطر سازمان یونسکو ثبت شده است. اما فعالان فرهنگی در بامیان خواهان ثبت دایمی این ساحات و آثار در لیست این سازمان شدند.
ماسونری ناگاوکا، رییس بخش فرهنگی یونسکو در افغانستان – که در محفل شرکت داشت – گفت که سازمان یونسکو در سال 2016 میلادی تصمیم دارد بودای 53 متری صلصال را مرمت و استحکامبندی کند. وی گفت: “در سالهای آینده امکان دارد که یکی از مجسمههای دیگر بودا نیز از سوی سازمان یونسکو و کشورهای خارجی بازسازی شود.”
به گفته وی، یونسکو از سال 2003 به این طرف در بخش بازسازی، مرمت و استحکامبندی ساحات تاریخی ولایت بامیان کار کرده است. او از محکمکاری بودای شرقی یا شهمامه، مرمت شهر غلغله، بازسازی یک ساحه تاریخی در دره فولادی بامیان، به عنوان فعالیتهای مهم یونسکو در بخش بازسازی و تحکیم ساحات و آثار تاریخی این ولایت در سالهای گذشته یاد کرد.
از سوی دیگر، مسوولان دفتر ساحوی کمسیون مستقل حقوق بشر در بامیان، با اظهار نگرانی از وضعیت کنونی آثار تاریخی و باستانی بامیان، تخریب مجسمههای بودا در این ولایت را یک عمل ضد فرهنگی خوانده و خواستار شناسایی و مجازات عاملان آن شدند. روحالله فروغ، رییس دفتر کمسیون مستقل حقوق بشر در بامیان، گفت که وضعیت ساحات تاریخی و فرهنگی در این ولایت بسیار نگران کننده است و هشدار داد که اگر وضعیت تا ده سال دیگر به همین شکل ادامه داشته باشد، اکثریت این آثار و ساحات تاریخی نابود خواهد شد.
گفتنی است که فعالان فرهنگی و مدنی ولایت بامیان نیز وضعیت فعلی آثار تاریخی این ولایت را نگران کننده میدانند. به گفته آنها، ساخت و سازهای بیرویه، قاچاق آثار باستانی، عدم حفظ و مراقبت از این آثار و دهها عامل طبیعی و غیرطبیعی دیگر باعث تخریب ساحات و آثار تاریخی در بامیان شده است.
