در حالی که باشندگان شهر کابل از مشکلات ترافیکی و بندش طولانی سرکها به شدت شکایت دارند، مسوولان اداره ترافیک میگویند که این مشکلات ریشه در تراکم بیش از حد جمعیت و ظرفیت پایین شهر کابل دارد. از سویی هم، مسوولان شاروالی کابل از پلانهای جدید و حل بنیادی این مشکلات در درازمدت سخن میزنند و از مردم میخواهند تا عملی شدن پلانهای جدید این اداره صبر و تحمل پیشه کنند.
سیفالدین، یکی از رانندگان تکسی در شهر کابل، رانندگی در این شهر را بسیار سخت عنوان کرده و به این نظر است که راهبندیها و ازدحام ترافیکی در جادههای کابل هرگز قابل پیشبینی نیست. سیفالدین میگوید: “وقتی در سرکهای کابل رانندگی کنی، باید بپذیری که قوانین ترافیکی رعایت نمیشود و هر لحظه این امکان وجود دارد که کسی بدون موجب دستت را قید کرده و حادثه بیافریند. از این که بگذریم، راهبندیها چنان خستهکننده است که آدم گاهی تصمیم میگیرد موترش را روی سرک گذاشته و پیاده راهش را در پیش گیرد.”
شماری از شهریان کابل ازدحام و مشکلات ترافیکی را دارای عوامل گوناگون میدانند که در آن هم دولت و هم مردم دخیل میباشند. نورالله نوایی که محل کارش مرکز تحقیقات پالیسی در پوهنتون کابل است، میگوید هر روز از دشت برچی (منطقهای در غرب کابل) تا دفترش، ساعتها در ازدحام ترافیکی بند میماند تا به دفتر کارش برسد. او میگوید: “در یک چهارراهی بزرگ و پرازدحام میبینیم که دو نفر مامور ترافیک وجـود دارنــد، ولـی هیچ تلاشی برای جلوگیری از راهبندی نمیکنند. به باور من، اگر ماموران ترافیک در کار شان ورزیده باشند و مسوولیت خود را درست انجام دهند، در بسیاری از چهارراهیها ازدحامهای بیجا به نصف کاهش مییابد.”
نوایی معتقد است که افزایش وسایط نقلیه و عدم رعایت قوانین ترافیکی از سوی رانندگان از یک سو، غیرمعیاری بودن سرکها و غیرمسلکی بودن ماموران ترافیک از سوی دیگر سبب ایجاد ترافیک سنگین در سرکهای شهر کابل میشود. او میافزاید در برخی موارد وجود مساجد، هوتلها و مارکتهایی که کنار سرکهای عمومی اعمار شدهاست، باعث ازدحام سنگین ترافیکی میشود.
احمدرضا همدرد، کارمند یکی از موسسات خیریه، میگوید: “من کارمند یک موسسه هستم، صبح سر وظیفه میروم و عصر برمیگردم به خانه، اما در مسیر راه بسیار با مشکلات ترافیکی مواجه میشوم. روزانه حتا تا چهار ساعت هم وقتم در مسیر راه ضایع میشود.”
از سوی دیگر، در بسا موارد راهبندیها از سوی مقامهای بلندرتبه دولتی نیز ایجاد میشود، زیرا آنها با توجه به ترس و هراسی که از وضعیت امنیتی دارند، نمیتوانند با خاطر آسوده از جادههای شهر عبور کنند. به گفته احمدرضا همدرد، شماری از مقامهای دولتی با عبور و مرور شان از سرکهای شهر بینظمی ایجاد میکنند. همچنان خیلی از سرکها و کوچههای کابل توسط زورمندان با دیوارهای کانکریتی مسدود شده است.
انتقال مسوولیت
مسوولان در شاروالی کابل میگویند که مشکلات ترافیکی در شهر کابل بیش از اندازه بالا رفته است و از این لحاظ شاروالی کابل طرحهای جدیدی را برای حل مشکلات ترافیکی و شهری کابل، روی دست گرفته که یکی هم انتقال مسوولیت اداره ترافیک از وزارت داخله به شاروالی کابل میباشد. جلیل سلطانی، رییس نشرات شاروالی کابل، پلانهای جدید این اداره را شامل برطرف کردن نواقص در سیستم ترافیکی، خرابی جادهها و مزاحمت دستفروشان در روی جادهها عنوان کرده و گفت در رابطه به موانع امنیتی که در برخی جادهها و کوچهها با استفاده از دیوارهای کانکریتی ایجاد شده است، نیز طرح جدیدی روی دست است. او یکی از طرحهای جدید شاروالی کابل را طرح “موانع آهن کانکریتی” یاد کرده و گفت طی سال گذشته، شاروالی کابل روی این طرح کار کرده و میخواهد این طرح را جایگزین موانع دیوارهای کانکریتی کند. به گفته وی، موانع آهن کانکریتی بسیار نازک است و به دیوارهای اصلی منازل متصل میشود و از بسته شدن راهها جلوگیری میگردد. اما وی افزود که بسته شدن شماری از جادهها و کوچهها که به اثر ملاحظات امنیتی صورت گرفته، باز کردن آنها فراتر از صلاحیت شاروالی کابل میباشد.
جلیل سلطانی در یک مصاحبه اختصاصی با مجله کلید از انتقال مسوولیت اداره ترافیک شهر کابل از وزارت امور داخله به شاروالی کابل نیز خبر داد. او گفت: “شاروالی کابل در سال 1395، پس از روی کار آمدن حکومت جدید، برای حل تمام معضلات شهر کابل برنامهریزی کرده و مشکلات را به صورت اساسی مورد بررسی قرار داده است. یکی از این مشکلات، جنجالهای ترافیکی میباشد که در این مورد پیشنهاد طرح انتقال مسوولیت ترافیک از وزارت داخله به شاروالی کابل روی دست است. همچنان طرح انتقال دستفروشان طبق یک طرزالعمل، از روی جادهها به موقعیتهای مشخص، نیز در مرحله اجرا میباشد.”
به گفته رییس نشرات شاروالی کابل، در سالهای گذشته، عدم هماهنگی میان وزارت داخله و شاروالی کابل سبب بینظمی و مشکلات ترافیکی در شهر کابل شده بود. از این رو شاروالی کابل در سال 1395 طرح انتقال مسوولیت اداره ترافیک را از وزارت داخله به شاروالی کابل، پیشنهاد کرده و این طرح از سوی رییس جمهور پذیرفته شده است. به گفته جلیلسلطانی، بعد از آن که پروسه انتقال مسوولیت اداره ترافیک کابل از وزارت داخله به شاروالی کابل نهایی شد، اداره شاروالی اصلاحاتی را در مدیریت ترافیک شهر کابل به میان خواهد آورد که اولین اقدام آن شامل ارتقای ظرفیت مدیریت ترافیک است. اما او تصریح میکند که این طرح تنها مربوط به ترافیک شهر کابل میباشد و متباقی ولایتها شامل آن نیست.
اما مسوولان در ریاست ترافیک شهر کابل انتقال مسوولیت این اداره را به شاروالی کابل تأیید نمیکنند. آنها میگویند ریاست ترافیک شهر کابل تاکنون از سوی وزارت داخله اداره میشود و طرح انتقال مسوولیت این اداره از وزارت داخله به شاروالی کابل عملی نشده است. دگروال قادرخان، معاون اداری مدیریت ترافیکی، میگوید: “ما یک بورد همکاری ایجاد میکنیم که در آن مسوولان قومندانی زون 101 آسمایی، اداره ترافیک و شاروالی کابل اشتراک داشته باشند، تا با توافق نظر بتوانیم مشکلات ترافیکی شهر کابل را حل کنیم.”
او دلیل مشکلات ترافیکی کنونی در شهر کابل را مربوط به ظرفیت محدود و افزایش نفوس اعلام کرد و تأکید داشت که “جادهها و زیربناهایی که فعلاً ما از آن استفاده میکنیم، جوابگوی ضروریات امروزی نیست، بلکه جادههای این شهر سالها قبل برای یک میلیون نفوس با 50 تا 70 هزار واسطه نقلیه ساخته شده بود، در حالی که نفوس شهر کابل اکنون از یک میلیون نفر به شش میلیون نفر رسیده و تعداد وسایط هم در حدود یک میلیون عراده است.”
دگروال قادرخان افزود که علاوه بر افزایش نفوس شهر کابل، مراکز تجارتی نیز افزایش یافته و محلات مسکونی به تجارتی تبدیل شده است. او تصریح کرد که شماری از جادههای شهر کابل به خاطر تدابیر امنیتی، سنگ گذاشته شده و مسدود است. همچنان وی افزود از زمانی که جادههای کابل طراحی شده بود، هیچ دستفروشی روی این جادهها وجود نداشت و یا بسیار کم بود، در حالی که اکنون در حدود 700 هزار نفر دستفروش در بالای جادهها قرار دارند. او یادآور شد که “اداره ترافیک کابل هم پرسونل مسلکی و هم امکانات خوب دارد، ماموران ترافیک بسیار زحمت میکشند و به شدت کار میکنند، اگر آنها نباشند جادههای کابل بیشتر از این با مشکلات ترافیکی مواجه خواهد بود.”
ساخت 12 سرک
مسوولان در اداره شاروالی کابل برای حل مشکلات ترافیکی پایتخت از ساخت 12 سرک به طول 200 کیلومتر نوید میدهند که قرار است در سال 1396 ساخته شود. رییس نشرات این اداره به کلید گفت از ماه حمل تاکنون 12 سرک افتتاح شده و به زودی قرارداد ساخت بیش از ده سرک دیگر در حضور رسانهها منعقد شود. او سرک پل باغ عمومی تا پل محمودخان را از جمله سرکهایی یاد کرد که قرار است بازسازی شود. وی علاوه کرد که برخی سرکها از نو تأسیس میشود که سرک ناحیه 12 در بلاکهای احمدشاه بابا یکی از آنها است. او در مورد سرکهایی که قرار است به زودی افتتاح شود، گفت که این سرکها شامل سرکهایی است که طی 15 سال گذشته دست نخورده باقی مانده است؛ مانند سرکهای خیرخانه، سرای شمالی تا پنجصد فامیلی، چهارراهی سرسبزی تا سرای شمالی، سرک قلعه نجاران و سرک چهارراهی تنظیف.
رییس نشرات شاروالی کابل از ساخت سرکهایی نیز سخن میزند که به گفته او در سالهای گذشته از سوی اداره شاروالی در موردش بیتوجهی شده است: “مثلاً سرک نساجی که سیستم آبروهایش به صورت معیاری و استندرد ساخته نشده بود و به جای این که 20 سال عمر کند در مدت 5 سال تخریب شده و حالا کارش از سر گرفته میشود. همچنان برخی سرکها نیاز به دیزاین مجدد دارد؛ مانند سرک گردنه کارته سخی. موضوع دیگر این که سرکهایی که نیاز به وسعت داشته باشد، وسعت داده میشود و سرکهایی که نیاز به وسعت نداشته باشد به همان اندازه فعلیاش ساخته میشود.” از نظر جلیل سلطانی، ساخت این سرکها هرچند نمیتواند تمام مشکلات ترافیکی در شهر کابل را حل کند، اما میتواند تا حد زیادی مشکلات ترافیکی را کاهش دهد.
رییس نشرات شاروالی کابل “تنظیم مجدد زمین” را یکی دیگر از پلانهای این اداره عنوان کرد که براساس این طرح زمین و ملکیتهای مردم در ساحات غیرپلانــی، تحـت ارزیابی قرار گرفته و به ترتیـب به سـاحــات پــلانـی انکـشـاف داده میشود. به گفته جلیلسلطانی، هرچند این پلانها در کوتاهمدت جنبه عملی نخواهد گرفت اما برای حل بنیادی مشکلات شهر کابل در درازمدت بسیار مؤثر خواهد بود. او گفت که برنامهها در یک پلان ده ساله استراتیژیک گنجانیده شده که در سه بخش کوتاهمدت، وسطمدت و درازمدت تقسیم شده است. در پلان کوتاهمدت که از ماه حمل 1396 آغاز شده و تا پایان 1398 ادامه خواهد داشت، زیربناهای شهری به شمول رفع مشکلات ترافیکی، ساخت سرکها، تنظیم مجدد زمین و خصوصیسازی تنظیف، زیر کار قرار دارد.
