سرودن شعر، زنان افغان را با تهدید مواجه می‌کند

در بعضی از بخش های افغانستان، زنان قلم به دست مجبور هستند بخاطر حفظ جان و آبروی فامیل خویش، به صورت پنهانی با هم ملاقات کنند و شعر بسرایند.

مدثر شاه گزارشگر صدای آسیا از شهر جلال آباد گزارشی دارد، بدین شرح:

در شهر جلال آباد گروهی از زنان تعهد کرده اند تا احساسات درونی، غم، شادی و اندوه خویش را در قالب اشعار بیان کنند. مرسل، دختر 20 ساله، شعر حماسی خویش را که در وصف (قربانی های جوانان افغان در جنگ های کشور شان) سروده است، مطالعه می کند.

مرسل که معنی اسمش “پیام رسان” است، امیدوار است اشعار وی در ختم خونریزی های سرزمینش مفید تمام شود.

وی از خطرات احتمالی که بخاطر زن بودن تهدیدش می کند نیز واقف است، می گوید: “من اشعارم را هیچ گاه برای اعضای فامیلم نمی خوانم، زیرا می ترسم که با شعر گفتن من موافق نباشند.” 

مرسل کتابچه یادداشت خویش را با خود دارد، گویی چیزی را دزدی کرده، می خواهد مخفیانه انتقالش دهد. او که از چهار سال بدینسو پنهانی به سرودن شعر آغاز کرده است، در مورد مضامین اشعارش می گوید:  “من از سرودن اشعار عاشقانه ابا می ورزم، زیرا جامعه ی ما برای زنان اجازه نمی دهد که سخن از عشق و محبت گوید، حتی در قالب اشعار… شماری از شاعران زن هم بوده اند که بخاطر سرودن اشعار رومانتیک و عاشقانه مورد شکنجه و آزار نیز قرار گرفته اند.”

وقتی در افغانستان یک زن اشعار عاشقانه بسراید، دفعتا به وی تهمت و برچسپ های گوناگون اخلاقی زده، ننگ فامیل و اقاربش می خوانند. مثلا، در سال 2005 میلادی وقتی کتاب اشعار عاشقانه ی “نادیه انجمن” شاعره خوب افغان به نشر رسید، شوهرش وی را به قتل رسانید.

هرچند یاد سرنوشت وی لرزه به اندام زنان می اندازد، اما با وجود همه خطرها، هستند زنانی که نمی خواهند قلم و کاغذ را به زمین بگذارند. نجیبه پکتیانی خانم 51 ساله ای است که از یک دهه بدینسو به سرودن اشعار می پردازد.

او که مضامین اشعار خود را مبارزه علیه مشکلات زندگی می خواند، می گوید: ” زندگی من معجونی از غم، درد و اندوه است. امری که مرا وادار به سرودن شعر کرد. یعنی اینکه خواستم اندوه نهانم را در قالب اشعار بیان کنم.”

شعر در طول قرن ها،  بخش مهمی از زندگی و فرهنگ پشتون ها بوده است که اکثراً در قالب آهنگ ها توسط زنان برای اطفال و در محافل عروسی، خوانده شده است. نجیبه از اینکه شعر و شاعری در افغانستان مایه‌ای ننگ شده است، اظهار تاسف می کند. از جانبی هم، در حالی که سرودن شعر برای زنان قابل قبول نیست، اشعار مردان وسیعاً مورد تائید و تحسین همگانی قرار می گیرد.

این شعر که توسط یک دختر 20 ساله به اسم تورپیکی سروده شده است، نشان می دهد که چگونه برای زنان کسب علم و دانش و یا اتخاذ تصمیم در مورد سرنوشت شان، گناه بزرگ و نا بخشودنی پنداشته می شود.

تورپیکی عاشق دانش و نویسندگی است. او که مجبور است رازش را از فامیل پنهان کند، می گوید: ” نبود امنیت در کشور، خشونت های جنسیتی و قتل و کشتار زنان موضوعاتی اند که محتوای اشعار مرا تشکیل می دهد. من اکثراً در مورد زنان که با صدها مشکل دست و پنجه نرم می کنند و یا حقوق شان پایمال می شود، فکر می کنم. راستش می خواهم صدای آن‌ها شده دردهای شان را از طریق اشعار خویش منعکس سازم.”

شعر و فرهنگ پشتو مملو از ستایش ملالی میوند، دختری است که در جنگ های آزادی بخش با قوای “اشغالگر” بریتانیا در سال 1880 افتخار آفرینی کرد و لقب قهرمانی ملی را به خود گرفت. بعد از روی کار آمدن رژیم طالبان از سال 1996 الی 2001 میلادی، تمام عرصه های زندگی به روی زنان افغان بسته و محدود به چاردیواری منازل شدند.

اما بعد از سقوط رژیم طالبان، زنان با وجود مشکلات و چالش ها،  دوباره جایگاه ی خویش را در جامعه یافتند. رزلشت حسینی یکی از همین زنان انگشت شمار و خوشبختی است که در آستانه ی نشر دومین مجموعه شعری خویش به سر می برد.

او که در این راه، حمایت فامیل را نیز با خود دارد، می گوید: “وقتی اولین شعر خویش را برای معلمم نشان دادم، مرا تشویق کرد که به شعر گفتن ادامه دهم. سپس مورد حمایت فامیل قرار گرفته، برایم کمک کردند تا اشعار خویش را در روزنامه های محلی و مجلات به چاپ برسانم.”

زرلشت همیشه برای حمایت از حقوق زنان می نویسد و در سرتاسر کشور مورد احترام و عزت مردم قرار دارد.

مدثر شاه – صدای آسیا – جلال آباد، افغانستان