در حالی که انتظار میرفت با گذشت زمان شرایط برای فعالیتهای رسانهای در کشور بهبود پیدا کند؛ اما تحقیقات نهادهای حامی رسانهها حاکی از بدتر شدن شرایط در بخش فعالیتهای رسانهای است. براساس معلومات نهاد حمایت از رسانههای آزاد (نی) در جریان سال گذشته خورشیدی در کشور، 166 مورد خشونت علیه خبرنگاران ثبت شده است. این رقم نشاندهنده 51 درصد افزایش در آمار خشونت علیه خبرنگاران در جریان این سال نسبت به یک سال قبل آن است. در جریان سال گذشته، 19 خبرنگار کشته و 41 خبرنگار دیگر زخمی شدهاند. نی میگوید که در این سال، 23 واقعه لت و کوب و 67 واقعه تهدید به مرگ خبرنگاران را ثبت کرده است. این آمار بلنـد خشــونت در بـرابــر خبرنگاران، جامعه رسانهای افغانستان را بسیار نگران کرده است و هشدار از یک آینده ناخوشایند در بخش آزادی بیان و فعالیت آزاد رسانهها در کشور دارد.
اعمال خشونت در برابر خبرنگاران تنها یک بخش عمده از مشکلات جامعه رسانهای کشور است، مشکل عمده دیگر عدم پیگیری و رسیدگی به دوسیههای خشونت علیه خبرنگاران از سوی نهادهای حکومتی است. علیرغم تمام تلاشها برای پیگیری دوسیههای خبرنگارانی که طی شانزده سال گذشته در کشور کشته شدهاند، حکومت گزارش جامع از کارهای صورت گرفته در راستای رسیدگی به این دوسیهها ارایه نکرده است. دلیل عمده آن این است که حکومت برخلاف شعار خود مبنی بر رسیدگی به دوسیههای خشونت علیه خبرنگاران، این دوسیهها را به تاق نسیان سپرده و طی این سالها حتا یک بار روی آنها را باز نکرده است. اگر چنانچه عزمی برای رسیدگی به این دوسیهها وجود میداشت و یا تلاشهایی برای پیگیری این نوع دوسیهها صورت میگرفت، برای حکومت هیچ توجیهی وجود نداشت که از کار خود روی دوسیههای خشونت علیه خبرنگاران گزارش ندهد. این مشکل باعث شده است که فضا برای فعالیتهای رسانهای وخیمتر و فهرست قربانیانی که در راستای آزادی بیان و در نهادهای رسانهای فعالیت میکردند، با گذشت هر سال و هر ماه طولانیتر شود.
در کنار این دو مشکل، موضوع دیگری که خبرنگاران و فعالان رسانهای را با دردسر بزرگ گرفتار کرده است، عدم دسترسی آنها به اطلاعاتی است که اصولاً “محرمانه” تلقی نمیشود و مردم حق دارند به این اطلاعات دسترسی داشته باشند. بارها دیده شده است که نهادهای دولتی با وجود نافذ بودن قانون حق دسترسی به اطلاعات، از دادن اطلاعات به خبرنگاران شانه خالی کردهاند و از گردش آزادانه اطلاعات جلوگیری به عمل آوردهاند. این مشکل که از سالها پیش وجود داشت، با نافذ شدن قانون حق دسترسی به اطلاعات نیز برطرف نشده است و کم کم این رفتار در حال تبدیل شدن به یک اصل یا فرهنگ در تمام نهادهای دولتی شده است. خبرنگاران بارها شکایت کردهاند که نهادهای دولتی در عرصه اطلاعرسانی با آنها همکاری نمیکنند و معلوماتی را که خبرنگاران در تهیه گزارش و خبر به آن نیاز دارند، در اختیار شان قرار نمیدهند. با وجود این شکایتها بازهم دیده میشود که نهادهای دولتی هیچ اقدامی برای بهبود وضعیت اطلاعرسانی در کشور انجام ندادهاند و کماکان روی همان پای خود ایستاده هستند که قبلاً ایستاده بودند. این مشکل ضمن آنکه مانع گردش آزادانه اطلاعات در کشور شده است، کار خبرنگاری را به شدت آسیب زده است.
به نظر میرسد که اگر به این مشکلات از جانب نهادهای مسوول و رهبری حکومت رسیدگی صورت نگیرد، قبر آزادی بیان در کشور کنده خواهد شد. این در حالی است که تنها دستاورد عمده حکومت در جریان اضافه تر از یک و نیم دهه گذشته در کشور همین آزادی بیان و فعالیت آزاد رسانهها است. بنابراین، انتظار میرود که سران حکومت به وضعیت شکننده آزادی بیان در کشور بیشتر توجه کنند و با اتخاذ سیاستهای سالم در قبال رسانهها، مانع از بین رفتن دستاوردی شود که خود آنها به آن میبالند و افتخار میکنند. بدیهی است که تنها راه مراقبت از آزادی بیان و فعالیت آزاد رسانهها، رفع مشکلاتی است که در بالا از آنها یاد شد و این مشکلات باعث وخیم شدن فضا برای فعالیتهای رسانهای در کشور شده است.
کلیدگروپ را در تویتر و فیس بوک دنبال کنید