برای یک طراح لباس، بدترین اتفاق این است که ایدهها و طرحهایش توسط دیگران سرقت شود. این کار که غیراخلاقی هم هست، بهویژه برای فرشته میربچه نادری، که هم ایدههای خلاقانه تولید میکند و هم خیاط این ایدهها و فروشنده آن است، بسیار سنگین و آزاردهنده تمام میشود. او مدت سه سال است وارد تجارت آنلاین با استفاده از شبکههای اجتماعی شده است. “سنزل”، نام یک صفحه اجتماعی در فیسبوک است که برای تجارت و بازاریابی آنلاین از سوی این خانم ایجاد شده است. در این صفحه، لباسهای متنوع افغانی با طرح و دیزاینهای مختلف، به نمایش گذاشت شده است.
اما عمــدهتــرین مشــکل ایــن صفـحــه عدم مصوونیت آن در برابر دستبرد سارقان دنیای طرح و لباس است. خانــم نــادری اگرچه از بازدهی این حرفه ابداعیاش راضی میباشد ولی سرقتهای سایبــری و عـــدم مصوونیت طرحهایش به شدت او را آزار میدهد. این طراح لباس به کلید گفت طرحهایش مصوونیت ندارد و بارها نسخههایی از ایدههایش را در دیگر صفحات اجتماعـی و سایـتهــا دیــده است. او افزود سرقت طرحهایش برایش بسیار آزاردهنده است و موجب مرگ انگیزه وی برای تولید ایدههای تازه و خلاقانه خواهد شد.
خانم نادری مدعی است که قانون کاپی رایت در افغانستان رعایت نمــیشود. او اگرچه تا هنوز علیه شخصی/ ســازمانی به طور رسمی شکایت نکرده است ولــی مــیگویــد رعایت نشدن قانون کاپی رایت میتواند به کسب و کار او آسیب جدی بزند. در قانون کاپی رایت، نسخهبرداری یا سرقت یک اثر خلاقانه، بدون اجازه خالق آن، جرم دانسته شده است. این طراح لباس میگوید: “برای پیاده کردن طرح یک لباس سنتی افغانی، بین چهار تا پنج ماه زحمت میکشم ولی همین که لباس تهیه شد و برای بازاریابی در فیسبوک گذاشتم، چند ماه بعد میبینم عین طرح و عین لباس، وارد بازار شده! این نشان میدهد هیچ ایدهای در این بخش مصوونیت ندارد و کسی به قانون کاپی رایت پابند نیست.”
این طــراح و خیــاط لبــاس مــیگـویــد بـارها با کسانی که ایدهها و طرحهایش را کاپی و سرقت کردهاند، گفتگو داشته است، ولی این گفتگوها نتیجهبخش نبوده است. به همین دلیل، وی از حکومت میخواهد قانون کاپی رایت را به طور جدی تطبیق و ناقضان این قانون را مجازات کند. او هشدار میدهد اگر فضا برای سرقت طرح و ایده مساعد باشد، شرایط برای کارآفرینی و تولید ایدههای تازه و خلاقانه محدود و نفسگیر خواهد شد.
عدم مصوونیت طرح لباس در افغانستان تنها یکی از مشکلات زنان تجارتپیشه است، ولی مشکل عمده دیگر این زنان نبود امکان نمایش و بازار فروش برای تولیدات آنها است. مسوول صفحه انترنتی سنزل به کلید گفت در جریان سه سال تنها یک بار موفق شده تا طرحها و لباسهایش را برای فروش در بازار واقعی به نمایش بگذارد. وی تصریح کرد در این مجال هم قادر نشد آن گونه که انتظار داشت، لباسهایش را به فروش برساند. خانم نادری حالا تصمیم دارد تنها با اتکا به تبلیغات آنلاین، مشتریانش را دعوت به خرید لباس کند.
نرخ لباس و کیفیت آن نیز روی فروش این کالا تأثیر مستقیم دارد. خانم نادری میگوید لباسهایی را که او تولید میکند، نسبت با لباسهایی که از بیرون وارد میشود، هم از نگاه قیمت و هم از نگاه کیفیت متفاوت است. به گفته وی، قیمت و کیفیت لباسهای دوخت او نسبت با لباسهای وارداتی بسیار بلند است و بخش بیشتر مردم توان خرید آنها را ندارند. او میگوید به همین دلیل است که بیشتر مشتریان وی اهل امریکا، انگلستان و دیگر کشورهای اروپایی هستند.
مسوول صفحه انترنتی سنزل میگوید هدف از ایجاد این صفحه تجربه تجارت آنلاین و بازاریابی آنلایــن در کشــور است؛ ضمن آن که نیت احیای لباس افغانی و زنده کردن لباسهای سنتی افغانها نیز از طریق این صفحه دنبــال میشود. او آرزو دارد که روزی کاروبارش رونــق بگیـــرد و افغــانهــا به جای پوشیــدن لباس با طرحهای تــرکــی، هندی، ایرانی و پاکستانی، لباس دوخت افغانستان و با طرح و دیزاین افغانی را به تن کنند.
