جنگ، بیکاری، مشکلات اقتصادی، اختلافات بالای زمین و ملکیت و دیــگــر عــداوتهــای خانوادگی و قــومی در کشــور، سبــب شده که هزاران خانواده از خانه و کاشانۀ خود بیجا شوند. از سویی هم، برگشت هزاران خانواده از کشورهای ایران و پاکستان و در این اواخر برگشت یک تعداد از هموطنان ما از کشورهای اروپایی، باعث شده که مشکلات زیادی برای دولت، بیجاشدگان داخلی و عودت کنندگان ایجاد شود.
چــنــان کــه مــقــامهــای وزارت امــور مهاجران و
عــودت کنــنــدگــان میگــویــنــد کــه شــمار بیــجــاشدگان نسبت بــه سالهــای گــذشــته افزایش بیسابقه داشته است.
طبق اظهارات مسوولان این وزارت، در مجموع در 14 سال گذشته حدود یک ملیون تن از هموطنان ما از مناطق اصلی شان در داخل کشور بیجا شدهاند که با گذشت هر سال و با افزایش ناامنیها تعداد بیجاشدگان در کشور اضافه میشود. در آغاز سال جاری، سازمان عفو بینالملل در گزارشی تحت عنوان
” اولادهایم در این زمستان خواهند مرد”، از افزایش بالاتر از 50 درصدی تعداد بیجاشدگان داخلی، از اثر جنگهای جاری در افغانستان، خبر داد. در گزارش پیشین این سازمان تعداد بیجاشدگان داخلی 500 هزار تن اعلام شده بود، اما در تازهترین گزارش این سازمان، تعداد این افراد از سال 2012 – 2016 به 1.2 ملیون تن میرسد، که این ارقام بالاتر از 50 درصد افزایش را نشان میدهد.
وزارت امور مهاجران و عودت کنندگان طرحی را در جلسه سالانه کمیشنری عالی سازمان ملل متحد ارایه کرده بود که این طرح شامل تمام پروژههای این وزارت برای عودت کنندگان و بیــجاشدگان داخلی میشد. البته وزارت امور مهاجران و عودت کنندگان برای تطبیق این طرح، 553 ملیون دالر از جامعه جهانی مطالبه کرده بود. قرار بود با عملی شدن این طرح مشکلات مهاجران و بیجاشدگان تا حدی حل شود، که متأسفانه حالا دیده میشود هنوز این مشکلات برطرف نشده است.
حال که هوا سرد شده و برفباریهای زمستانی هم آغاز شده است، مشکلات این مهاجران از نبود سرپناه و مواد غذایی و سوخت افزایش یافته که تا اندازۀ زیاد خطر تلفات جانی، بهخصوص برای اطفال شان، محسوس است؛ چون اکثر این بیجاشدگان و بازگشت کنندگان سرپناه، البسه و مواد خوراکی ندارند.
کارکرد دولت و بهخصوص وزارت امور مهاجران و عودت کنندگان هم مؤثر و قابل ملاحظه نیست، چنانی که بسیاری روزها مهاجران ولایتهای مختلف از صبح تا شام مقابل دروازۀ این وزارت صف کشیده و خواهان کمک میباشند، اما متأسفانه مسوولان کمتر به این داد و فریادها گوش میدهند. با وجودی که بیجاشدگان داخلی با مشکلات اقتصادی روبهرو هستند، اما ویس برمک، وزیر دولت در امور رسیدگی به حوادث، میگوید که شمار زیادی از بیجاشدگان داخلی را تحت پوشش کمکهای خود قرار دادهاند:” کسانی هستند که در افغانستان بیجا شدهاند که زیر پوشش حکومت و موسسات بینالمللی قرار گرفتهاند و در سال گذشته که بیشتر جنگها اتفاق افتاد برای آنها از طرف دولت و موسسات بینالمللی کمکها رسیده و در اکثر موارد مردم دوباره تشویق شدهاند که به مناطق اصلی خود برگردند.”
این در حالی است که همه ساله جهت حل مشکلات و بهبود زندگی مهاجران از طرف مسوولان تــعـهداتی صورت می گیرد، ولی این تعهدات تاهنوز کمتر عملی شده است. از سویی هم کارشناسان امور میگویند که اگر حکومت به خاطر تأمین امنیت و از بین بردن زمینه‌های بیکاری اقدام نکند، مشکلات بیجاشدگان افزایش بیشتر خواهد یافت.
