مخالفان مسلح دولت در زمستان امسال برخلاف زمستانهای گذشته تصمیم دارند نه تنها به لانههای امن شان در آن سوی خط دیورند برنگردند، بلکه میکوشند به اشکال مختلف، نیروهای بیشتری را با ترتیبات ویژه، در ولسوالیها و ولایتهای مختلف کشور جابهجا کنند. پیش از این رسم بر آن بود که مخالفان مسلح دولت همزمان با فرارسیدن فصل زمستان از میدانهای جنگ به پناهگاههای شان در مناطق قبایلی وزیرستان شمالی برمیگشتند و با استفاده از این فرصت خود را برای جنگهای فرسایندهتری در فصلهای بهار و تابستان آینده در افغانستان تجهیز و آماده میکردند. اما آگاهان امور با بررسی رفتارهای گروههای مخالف مسلح دولت در آستانه زمستان پیش رو، به این نتیجه رسیدهاند که این گروهها در زمستان امسال قصد ندارند از افغانستان بیرون بروند، بلکه تلاش دارند با استفاده از تکتیکهای غافلگیرکننده، در نقاط استراتیژیک ولسوالیها و ولایتهای مختلف، جنگجویان بیشتری را جابهجا کرده و خود را برای نبرد خونینتری با نیروهای دولتی در بهار و تابستان آینده آماده کنند. همچنان شماری از نمایندگان مردم در ولسی جرگه، اخیراً به تکرار گفتهاند که گروه داعش تلاشهای فزایندهای را برای جابهجا کردن جنگجویانش در مناطق استراتیژیک کشور، از جمله شماری از ولسوالیهای ولایتهای ننگرهار، پکتیکا، غزنی و زابل آغاز کرده است.
از سوی دیگر، پاکستان با اخراج انبوهی از مهاجران افغان، در کنار این که حکومت افغانستان را در عرصه مهاجرت تحت فشار قرار داده است، این نگرانیها را نیز ایجاد کرده است که خانوادههای داعش و طالبان را یکجا با مهاجران به افغانستان میفرستد. اما مقامهای امنیتی افغان همواره ادعا دارند که هرگز اجازه نمیدهند مخالفان مسلح در خاک افغانستان لانه کرده و مستقلانه اعلام موجودیت کنند. وزارت امور داخله، حضور برخی از اعضای طالبان را که از سوی نظامیان پاکستانی در میان مهاجران داخل کشور شدهاند، تأیید کرده و از آمادگی شان برای مقابله با هرگونه عواقب این عمل پاکستانیها خبر دادهاند. صدیق صدیقی، سخنگوی وزارت امور داخله، این برنامه سازمان استخباراتی پاکستان را خصمانه و نگرانکننده دانسته و میگوید: «از تمام دسیسه ها و برنامه های خصمانهای که هنوزهم در عقب این مسأله است، ما نگران هستیم و میکوشیم از نفوذ افراد طالبان در میان اینان (مهاجران) جلوگیری کنیم.»
نگرانی از نفوذ داعش
با آن که از نظر آگاهان امور سیاسی و نظامی، گروه داعش در افغانستان هیچ ریشه و اساسی ندارد اما تندروانی که بیرق داعش را در برخی مناطق بلند کرده و خود را وفادار به این گروه میدانند، رفته رفته مایه نگرانیهای بیشتری در میان مردم و مقامهای دولتی شدهاند. شماری از نمایندگان مردم در ولسی جرگه که به شدت نگران گسترش نفوذ گروه داعش در افغانستان میباشند، از حکومت بارها خواستهاند برای سرکوب این گروه به گونه جدی وارد عمل شود.
ظاهر قدیر، معاون اول ولسی جرگه، میگوید که داعش پلان دارد در هر ولسوالی افغانستان 200 خانواده را منحیث مهاجر جابهجا کند. او هشدار میدهد در صورتی که این گروه در این پلانش موفق شود، آن گاه جلوگیری از اعمال تروریستی این گروه کار فراتر از توان دولت خواهد بود. معاون اول ولسی جرگه تصریح میکند: «برای داعش طوری پلان ترتیب شده است تا در هر ولسوالی افغانستان 200 خانواده در لباس مهاجر جابهجا شوند، حتا اگر به آنان از سوی حکومت زمین داده نشود خود شان خریداری کنند و این 200 خانواده باید در مدت یک سال 800 خانواده دیگر را با خود یکجا کنند و این خانوادهها که یکجا میشوند بیاتفاق نیستند و خانوادههای همفکر هستند.»
ظاهر قدیر اما انگشت اتهام را همواره به سوی دولت بلند کرده و به خصوص شورای امنیت ملی را متهم به حمایت از گروه داعش میکند.
علاوه بر ظاهرقدیر، کریم متین، والی پیشین پکتیکا، نیز قبلاً مدعی شده بود که شورای امنیت به خانوادههای اعضای داعش کمک میکند. اما وی با طرح این اتهام مقامش را از دست داد.
این نگرانیها تنها به اعضای ولسی جرگه خلاصه نشده و برخی از اعضای مشرانو جرگه نیز از جابهجا شدن مخالفان مسلح، تحت نام مهاجر در برخی ولایتها، نگرانی شان را ابراز کردهاند. آنان هشدار میدهند در صورتی که جلو جابهجا شدن افراد مسلح در کشور گرفته نشود، دامنه ناامنیها در سال آینده گسترش بیشتری خواهد یافت.
جمعهالدین گیانوال، عضو مشرانو جرگه، میگوید: «از مدت یک ماه است که در دو ولسوالی پکتیکا برخی افراد زیر نام مهاجر جابهجا میشوند که به زبانهای خارجی صحبت نموده و اسلحه نیز دارند. اکنون نیز این روند جریان دارد، مهاجران روی پوشیده با اسلحه آمده و در آنجا خیمه بر پا کردهاند، شماری شان در قریهها جایگزین شدهاند و برخیهای شان یک کمپ جور کردهاند. آنها کسانی اند که نه زبان شان فهمیده میشود و نه کسی را نزدیک شان اجازه میدهند. مهاجر به این معنا است که برای خود سرپناه پیدا کند، نه این که اسلحه هم داشته باشد.»
همچنان حسیبالله کلیمزی، معاون دوم مشرانو جرگه، جابهجا شــدن گــروهــی خانوادههای نامعلوم تحت نام مهاجر در برخـی ولایتها را قابل نگرانی دانسته و میگوید: «حضور تروریستان جهانی اگر در فاریاب است یا پکتیکا، یک موضوع قابل نگرانی است. آمدن افراد نامعلوم، با تغییر لباس و به شکل گروهی و مستقر شدن در ولایتها و آمادگی گرفتن برای اجرای پلانهای جنگی شان، کاملاً قابل نگرانی است و باید در زمینه جلوگیری آن توجه جدی شود.»
پیشتر مقامها در ولایت زابل از افزایش فعالیت گروه داعش در این ولایت ابراز نگرانی کرده و اعلام داشتند که اخیراً این گروه مراکز مجهزی را در چندین ولسوالی این ولایت ایجاد کرده است. بسمالله افغانمل، والی ولایت زابل، میگوید: «در برخی مناطق بیرقهای سفید به بیرقهای سیاه مبدل شده است و در برخی ساحات بیرقهای سیاه پایین و سفید برافراشته شده است، این یک خطر جدی و گسترده است و در این مورد مرکز (کابل) را در جریان گذاشتهایم.»
مقامها در زابل تأیید کردهاند که حدود 200 خانواده وابسته به گروه داعش در این ولایت مستقر شدهاند که بیشتر آنها در ولسوالیهای خاک افغان، دایچوپان، میزان و نوبهار جابهجا شدهاند. عطاجان حقبیان، رییس شورای ولایتی زابل، میگوید: «مراکز داعش در چهار ولسوالی زابل موجود است. ما از اول میگفتیم که داعش است، اما کسی به گپ ما گوش نداد، حال هم میگوییم که مراکز داعش موجود است.»
اما محمد رادمنش، معاون سخنگوی وزارت دفاع ملی، میگوید که نیروهای امنیتی تمام پلانهای مخالفان مسلح را ناکام کرده و به آنان اجازه نخواهند داد تا به اهداف شان دست یابند. معاون سخنگوی وزارت دفاع میگوید: «اینها (افراد وابسته به داعش) از پاکستان آمدهاند و ایغورها، ترکها، افراد تحریک اسلامی ازبکستان، عربهای عراقی، سوری و یمنی اند و متأسفانه برخی از سازمانهای استخباراتی منطقه آنها را همکاری میکنند تا از خطوط سرحدی عبور کرده و داخل افغانستان شوند.» رادمنش میگوید برای سرکوب این گروه در زابل اقدامات جدی روی دست گرفته شده است.
حدود یک و نیم سال قبل گروه داعش رسماً حضورش را در ولایت ننگرهار اعلام کرد. اما حکومت بارها گفته است که این گروه را سرکوب نموده و هرگز به این گروه اجازه نخواهد داد تا در افغانستان مراکز دایمی ایجاد کند. قبل از این عبدالرشید دوستم، معاون اول رییس جمهور، از حضور داعش در کشور ابراز نگرانی کرده و گفته بود که تلاشها جهت جابهجا کردن این گروه در مناطق شمالی جریان دارد.
با این همه برخی از آگاهان نظامی میگویند که داعش تلاشهایش را به خاطر ایجاد مراکز در افغانستان با مهارت خاص به پیش میبرد که به باور آنان تاکنون موفق نیز بوده است. زلمی وردک، آگاه امور سیاسی، نظرش را در این مورد چنین بیان میکند: «داعش میخواهد تا ریشههایش را در افغانستان مستحکم بسازد و به خاطر همین مسأله است که نمیخواهد با نیروهای امنیتی رو در رو بجنگند. اینها به هدف فرستادن به آسیای میانه به این جا آورده شدهاند، به این اساس خود را از جنگ مستقیم دور نگه میکنند.»
وردک میافزاید که برخی از حلقات استخباراتی به خاطر اهداف خاص شان از داعش در افغانستان حمایت میکنند و این حلقات تلاش دارند مراکز دایمی داعش در افغانستان را فراهم سازند که به گفته وی این روند با گذشت هر روز سرعت مییابد. به باور زلمی وردک، حکومت، به خصوص نهادهای امنیتی، اگر از همین اکنون تهدیدات داعش برای افغانستان را جدی نگیرند و از آن جلوگیری نکنند، با گذشت زمان مشکلات در این زمینه افزایش یافته و حل آن کار دشواری خواهد بود.
نقل مکان شورای رهبری طالبان
از سوی دیگر، جنگهای خونین هلمند به دنبال خود حرف وحدیثهایی را بالا کشید که گویا اسلامآباد میخواهد شورای رهبری طالبان را از کویته پاکستان به هلمند افغانستان انتقال دهد. حالا خبرگزاری اسوشیتدپرس، به نقل از یک سخنگوی طالبان، گزارش داده است که شورای رهبری طالبان به هلمند انتقال داده شده است. همچنان ذبیحالله مجاهد که خودش را سخنگوی طالبان معرفی میکند، گفته است که شورای رهبری طالبان چند ماه پیش به افغانستان نقل مکان کرده است.
براساس گزارش اسوشیتدپرس، دیگر منابع طالبان نیز گفتهاند که شوراهای امور مذهبی، قضایی و جلب و جذب طالبان هم به جنوب افغانستان انتقال یافته است. خبرگزاری اسوشیتدپرس نوشته است که پس از سقوط رژیم طالبان در سال ۲۰۰۱ در افغانستان، رهبران این گروه در شهرهای پاکستان مانند کویته، کراچی و پشاور جابهجا شدند.
اما ارگ ریاست جمهوری، مسأله نقل مکان شورای رهبری طالبان از پاکستان به افغانستان را رد میکند. محمدهارون چخانسوری، سخنگوی ریاست جمهوری، میگوید: «هیچ معلومات استخباراتی، موضوع انتقال یافتن شورای رهبری طالبان به افغانستان را تأیید نمیکند.» به باور چخانسوری، هنوز هم طالبان از بیرون از افغانستان عملیات میکنند.
در این میان وزارت دفاع ملی، هرچند عزم و اراده طالبان را برای انجام چنین کاری تأیید میکند اما میگوید هرگز این فرصت را به طالبان نخواهند داد تا بتوانند به هدف خود نایل آیند. محمد رادمنش، معاون سخنگوی این وزارت، میگوید: «ما توانستیم در عملیات شفق 2، دشمن را از مناطقی که قبلاً در آن جا پایگاه و محلات سوق و اداره داشت، بیرون برانیم. عملیات ما به گونه موفقانه ادامه دارد و دشمن در برابر نیروهای دفاعی و امنیتی کشور از خود کوچکترین تحرک نشان داده نمیتواند.»
اخیراً حیاتالله حیات، والی هلمند، نیز در واکنش به این خبر که شورای رهبری طالبان به ولایت هلمند انتقال یافته، گفته بود که رهبری طالبان فعلاً هم در شهر کویته پاکستان قرار دارد. والی هلمند هرچند رفت و آمد اعضای بلندپایه شورای کویته به هلمند را رد نمیکند اما تلاشهای طالبان برای انتقال شورای کویته به هلمند را ناکام میخواند. او میگوید: «طالبان تلاش داشتند تا شهر لشکرگاه، مرکز هلمند، را سقوط دهند و هدف شان هم این بود که اگر اینها بتوانند لشکرگاه را بگیرند و هلمند را سقوط دهند، شورای کویته را به اینجا انتقال بدهند. اما آنان با عکس العمل جدی نیروهای امنیتی و دفاعی افغانستان روبهرو شدند و در پلان خود کامیاب نشدند. آنان اکنون اعلان کردهاند که به اصطلاح ما شورای کویته را به جنوب هلمند انتقال دادهایم!»
شورای رهبری طالبان 16 عضو دارد و از تمام اعمال این گروه در سراسر افغانستان نظارت به عمل میآورد.