روایت تلخ آوارگی افغان‌ها در اروپا

یافته‌‌های مشارکت رسانه‌های آزاد نشان می‌‌دهد که مهاجرین افغان در برخى کشورها در وضعیت دشواری قرار دارند و علاوه بر ایران و پاکستان، بعضی از کشورهای اروپایی نیز صدها مهاجر افغان را به شکل اجباری به افغانستان برگشت داده ‌اند. این یافته‌ها نشان می‌دهد که کشورهای بریتانیا، هالند، دنمارک، استرالیا، اتریش، بلجیم، هنگری، ناروی، یونان، ایتالیا، سویدن، فرانسه، سویس، فنلند و اوکراین شماری از مهاجرین افغان را به شکل اجباری به کابل فرستاده ‌اند.

بر بنیاد آمارهای سازمان بین‌المللی مهاجرت ((IOM انگلستان از سال‌هاى ٢٠٠٣ تا ٢٠٠٨ میلادی، ٢٠٩٢ پناهجوی افغان را، ناروی ٢٥٦، آلمان ٢٤٦ و سویدن ٦٥ پناهجو را به شکل اجباری به کشور بازگشت داده اند.

یافته‌‌های مشارکت رسانه‌‌های آزاد نشان می‌‌دهد که کشورهای دنمارک، ناروی، سویدن و برخی از کشورهای دیگر اروپایی خلاف کنوانسیون ١٩٥١ ژنیو (در مورد مهاجران و پناهندگان) حتی شماری از مهاجرین مریض را نیز به افغانستان بازگشت داده ‌اند. در ماده ٣٣ کنوانسیون ژنیو آمده است:”دولت‌های طرف قرار داد نباید یک مهاجر که به هر نوعی به سرحد قلمرو یک کشور که زندگی و یا آزادی او به لحاظ نژاد، دین و ملیت، عضویت در گروه‌های اجتماعی و نظریه‌‌های سیاسی خاص تهدید شده باشد، بیرون و یا برگشت دهد.”

اعتصاب غذایی

ابراهیم باشنده ولایت غور که به گفته خودش به تاریخ ١٠ میزان سال جاری از سویدن به کابل بازگشتانده شده است، از نحوه برخورد پولیس سویدن و مقام‌های وزارت امور مهاجرین انتقاد می‌‌کند و مدعی است که هیچ نهاد سویدنی و حقوق بشری به داد او نرسیده است. او مى‌گوید: ” من ١٢ روز در شهر استورب اعتصاب غذا کرده بودم و ماموران پولیس پس از 12 روز مرا از خواب بیدار کردند. زمانی که پولیس مرا از محل اعتصاب غذا راند( انتقال داد )، من بی‌حس بودم. یک زمان دیدم که در میدان هوایی سویدن هستم و گفتند که باید این جا را ترک کنم. بدبختانه مانند گاو و گوسفند با مهاجران برخورد می‌شود.”

با این حال، این تنها ابراهیم نیست که به شکل اجباری اخراج شده است، بل شماری از کشورهای اروپایی برخی از مهاجران مریض دیگر را نیز خلاف کنوانسیون ژنیو و معاهدات بین‌المللی در مورد مهاجران، اخراج کرده‌ اند.

علی کریمی که در اواخر ماه حوت سال 1391 از دنمارک، پس از چهار سال زندگی به شکل اجباری به کابل بازگشت داده شده است، از برخورد نادرست مقام‌های وزارت امور مهاجرین و عودت کنندگان ا شکایت می‌‌کند. کریمی به مشارکت رسانه‌‌های آزاد گفته است: “در سال ٢٠٠٩ به دنمارک رسیدم، اما زمانی ‌که چهار نفر از دولت‌مردان افغان به دنمارک آمدند، پولیس دنمارک مرا زندانی کرده بود و مقام‌های افغان گفتند که باید این‌ جا را ترک کنم، اما داکتر معالجم می‌‌گفت که تو مریض هستی و نباید ترک کنی.” او افزود: “مسوولان وزارت مهاجرین کورکورانه امضا کردند و در خواست کردند که خانه، کار و زندگی خوب در افغانستان برایت مهیا می‌‌کنیم، باید تو عودت کنی؛ در حالى که مهره‌هاى کمرم و دستم در اثر افتیدن از ساختمان شکسته بود.”

به گفته كریمی، کشورهای اروپایی مهاجرین پاکستان، ایران، سوریه، عراق و دیگر کشورها را اصلا بازگشت نمی‌‌دهند؛ چون دیگر کشورها به جز افغانستان از حقوق مهاجرین خود دفاع می‌‌کنند، اما مقام‌های وزارت مهاجرین برای بهبود وضعیت مهاجرین افغان کار نمی‌‌کنند.

با این حال، شماری از مسوولان پیشین وزارت مهاجرین و عودت کنندگان می‌‌گویند که در جریان چند سال گذشته، برخی از کشورهای اروپایی به شکل اجباری مهاجرین افغان را اخراج کرده‌ اند. عبدالصمد حامی، معین پیشین وزارت مهاجران و عودت کنندگان، می‌‌گوید که پس از امضای تفاهمنامه‌‌ها با شماری از کشورهای اروپایی، اخراج اجباری مهاجرین افغان‌ از برخی کشورهای اروپایی افزایش یافته است. آقای حامی گفت: “برخی از کشورهای اروپایی در سال ١٣٩٠ بیش‌ترین پناهجوی افغان را به شکل اجباری به کابل برگشت داده‌ اند؛ درحالی که برگشت مهاجران براساس کنوانسیون ١٩٥١ ژنیو باید داوطلبانه باشد.”

به گفته عبدالصمد حامی، وزارت مهاجرین و عودت کنندگان تاکنون با کشورهای ایران، پاکستان، استرالیا و ٩ کشور اروپایی تفاهمنامه امضا کرده است. او مى‌گوید : “هدف اساسی امضای تفاهمنامه‌‌ها اخراج اجباری مهاجرین افغان است.” وی هم‌چنین می‌‌افزاید پس از آن ‌که وزارت مهاجرین با استرالیا تفاهمنامه امضا کرد، این کشور برای نخستین بار اخراج اجباری مهاجرین افغان را شروع کرد که این امر با واکنش شماری از نمایندگان مردم در ولسى جرگه نیز روبرو شد.

یونان و ایتالیا دوزخ افغان‌ها

در همین حال وضعیت مهاجرین افغان در یونان و ایتالیا بسیار نگران‌کننده است و با آن‌ که مهاجرین افغان به دلیل برخورد نامناسب این کشورها با پناهجویان، همه ساله در روز مهاجرت، اعتراض‌های گسترده‌‌ می‌کنند، اما تاکنون این اعتراض‌ها نتیجه ملموسی در قبال نداشته است. شماری از سازمانهای خیریه یونانی و ایتالیایی نیز سال گذشته در روز مهاجرت با هماهنگی مهاجرین در این کشورها علیه قوانین ضد مهاجرت در هفت بندر بحیره مدیترانه، جایی که روزانه دهها مهاجر از کشورهای مختلف وارد می‌شوند، مظاهره کردند.

جینو سترادا، رییس سازمان ایمرجنسی ایتالیا سال گذشته برخوردهای دولت ایتالیا نسبت به پناهجویان را محکوم کرده و از دولت این کشور خواست برای این که نسل آینده ایتالیا شرم‌سار تاریخ نباشد، باید از سیاست‌های فاشیستی دست کشیده و به تعهدات بین‌المللی و حقوق بشری خود پای‌بند باشد. جینو سترادا گفته بود: “نوجوانان زیادی از افغانستان و کشورهای دیگر برای زنده ماندن و فرار از وحشت و ترور راهی دیار غربت میشوند و با شعارهای حقوق بشری که از کشورهای غربی میشنوند، به این جا پناه میآورند. این واقعا شرم‌آور است که این نوجوانان در جلو دروازههای مان زیر تایرهای لاری، تکه و پاره شوند. شاهد روزی خواهیم بود که ایتالیاییها به دلایل رشد فاشیزم مجبور شوند این کشور را ترک کنند و به کشورهای دیگر پناهنده شوند.”

کارشناسان و سازمان‌های مدافع حقوق پناهندگان و مهاجرین، ایتالیا را پس از یونان دومین کشور ضد مهاجر در اروپا می‌‌خوانند. اداره مهاجرت یونان نیز با نشر گزارشی، تعداد مهاجرین افغان در یونان را بیش از 40 هزار نفر قلمداد نموده است. در گزارش این اداره آمده است که از این تعداد فقط ۲۰۰ نفر که شرایط پناهندگی را دارا بوده اند از طرف دولت یونان پذیرفته شده و برای آنها اسناد موقت داده شده است و بقیه به دلیل نداشتن شرایط پناهندگی باید خاک یونان را ترک کنند.  براساس آمارهای اداره مهاجرت ایتالیا، این کشور نیز  در سال ۲۰۰۹ شاهد ورود سیل آسای مهاجرین افغان بوده است، اما به دلیل قوانین ضد مهاجرت این کشور، این پناهندگان یا دوباره به یونان بازگردانده شده اند و یا مجبور به فرار از این کشور گردیده اند.

در جریان چند سال گذشته، عده‌ای از سازمانهای خیریه در یونان وضعیت مهاجرین بازگردانده شده افغان از ایتالیا را دردناک توصیف کرده‌اند. به گفته جینو سترادا، شماری از مهاجران افغان که از ایتالیا به یونان باز گردانده شده‌ اند، در بنادر پاترا و ایگومونیتزیا در قفسهها نگه‌داری می‌شوند.

مهاجران افغان در یونان می‌‌گویند با آن ‌که در میان شان شمار زنان و کودکان نیز وجود دارد، اما چند سال است که بی‌سرنوشت هستند و در وضعیت بدی زندگی می‌کنند. علی پیام، که  به گفته خودش دو سال است در یونان در وضعیت بدی زندگی می‌کند، از رفتار نادرست پولیس یونان و عدم رسیدگی به مشکلات شان توسط مسوولان وزارت مهاجرین و عودت کنندگان و وزارت خارجه شکایت می‌کند.  علی پیام گفت: “اکثریت مهاجرین افغان در یونان بی‌سرنوشت هستند و نان شب و روز خود را ندارند. در تفریح‌گاه‌ها و سرک‌ها با تمام زجر زندگی را سپری می‌‌کنند.” وى بدون ارایه جزییات بیش‌تر گفت که سالانه چندین مهاجر افغان به خاطر سیاست‌های ضد مهاجرت یونان و رفتار نامناسب پولیس این کشور جان‌های خود را از دست می‌دهند.

اکثریت مهاجران افغان، از ایران به ترکیه می‌روند و از طریق بندر ازمیر ترکیه، وارد منطقه میتلینی و سالونیک یونان می‌شوند و از این دو جزیره به دیگر مناطق یونان تقسیم می‌شوند. علی پیام، یونان را دوزخ افغان‌ها می‌خواند و از تمام جوانان که قصد مهاجرت غیرقانونی را دارند، می‌خواهد که از این کار خود داری کنند. او افزود: “اصلا و قعطا یونان جایی برای زندگی کردن نیست. این‌ جا دوزخ افغان ها است. مرتکب یک اشتباه بزرگ شده‌ام، در حال حاضر وضعیت بدترین ولایت افغانستان بهتر از بهترین شهر یونان برای افغان‌ها است. شماری از افغان‌ها به دلیل نبود امکانات اقتصادی به روی سرک‌ها می‌‌‎خوابند و به بیماری‌های گوناگون مبتلا می‌شوند.”

در همین حال، زلمی پشتون رییس اتحادیه سراسری مهاجرین افغان در یونان با انتقاد از مقام‌های وزارت‌های مهاجرین و خارجه می‌‌گوید که به دلیل وضعیت بد مهاجرین افغان در یونان و عدم رسیدگی به مشکلات شان، سالانه شماری از جوانان افغان خودکشی می‌کنند. آقای پشتون گفت: “سیزده سال است که در یونان زندگی می‌کنم. این کشور پس از پاکستان و ایران، سومین کشوری است که مهاجران در وضعیت بدی زندگی می‌کنند. هر مهاجری که داخل یونان می‌شود حدود ١٢-١٨ ماه زندانی می‌شود. در حال حاضر ١٢٠٠ مهاجر افغان در زندان‌های یونان هستند.” او افزود: “مهاجران افغان در بهار از مسیر ترکیه وارد یونان می‌شوند و زمستان یونان را ترک می‌کنند. هیچ نوع سهولت و امکانات زندگی برای مهاجرین وجود ندارد. فقط در یونان یک-دو ارگان خیریه و برخی از خانواده‌ها نان و غذا در روی سرک‌ها به مهاجرین می‌دهند. حتی در کمپ کرینتوس شماری از مهاجران خودکشی کردند.”

به گفته او، افغانستان در یونان، تاکنون سفارت‌خانه ندارد و دپلمات‌های افغان از سفارت این کشور مقیم بلغارستان در جریان هر سه ماه یک بار برای مدت ده روز به منظور بررسی وضعیت مهاجرین افغان در یونان می‌آیند و در جریان ده روز که هستند به مشکل مهاجرین رسیدگی کرده نمی‌توانند.

این در حالی است که هفته گذشته وزیر مهاجرین از سوی ولسی جرگه مورد استیضاح قرار گرفت اما موفق بدر آمد.