تجارت پر سود

آموزش خصوصي در سطح ابتدايي و عالي درحالي بحث بر انگیز شده كه دولت نيز نتوانسته ظرفيت لازم آموزشي را برای شهروندان کشور فراهم نمايد.

هم اكنون مكاتب دولتي با كمبود ظرفيت در قوای بشری و معلمان مسلكي مواجه است. معاش اندك معلمان موجب گرديده كه آموزش معياري در مكاتب دولتي ارایه نگردد به اين دليل بيشتركساني كه وضعيت مطلوب اقتصادي دارند، گرايش به مكاتب خصوصي پيدا نموده اند. از سوي ديگر، ايجاد مكاتب خصوصي نيز به نحوي به تجارت پرسود مبدل شده و هم اكنون شمار مراکز آموزش خصوصی به بیش از 364 مكتب درسراسر كشور بالغ می گردد. اين مكاتب با دريافت فيس زياد، داراي مکان مناسب آموزشي نمي باشند و بيشتر در خانه هاي كرايي به كار شان ادامه مي دهند.

از جمله مشكلات معارف، نبود امنيت و بسته بودن مكاتب در ولايت‏هاي ناامن مي باشد. در سال 1389بيش از 250 هزار کودک به دليل نا امني‏ها از حق تعليم محروم بوده و بيش از 450 باب مكتب در ولايت هاي ناامن مسدود مانده و 42 باب مكتب نيز آتش زده شده و يا تخريب گرديده اند. با اين حال نيز، علاقهء مردم به معارف باعث شده كه درسال 1389 تعداد شاگردان معارف از مرز 7.8 مليون تن فرا تر برود.

مؤسسات تحصيلات عالي نيز دشواري‏هايی مشابهي دارند. نبود استادان مسلكي، محدوديت محل آموزشی، فيس بلندماهوار و ساير موارد از مشكلات اين مؤسسات مي باشند. در عين حال دولت نيز نتوانسته ظرفيت جذب تمام محصلان را آماده نموده و از سوي ديگر پاسخگوي آموزش براي افراد شاغل و كارمند باشد.

پوهنتون‏ها و مؤسسات تحصيلات عالي دولتي نيز ضعف‏هاي زيادي دارند. نبود پروسۀ تحقيق در سطح تحصيلات عالي بي اندازه ضعيف بوده و تحقيقات علمي و آكادميك كمتر وجود دارد. تئوري پردازي در پوهنتون‏ها ديده نمي شود و نقد و نظر در آن وجود ندارد. كادر علمي و تخصصي در سيستم تحصيلات عالي (به دليل امتياز پايين براي استادان) ضعيف است. مشکل دیگر نيز دسترسی كمتر زنان به تحصیلات عالی، بویژه برای شماری از دختراني است که در مناطق ناامن زندگی می کنند. کمبود فضاهای مناسب برای لیلیه ها و مراکز آموزشی از مشكلات جدي بوده و آرامش امنيتي و رواني محصل و استاد نيز براين مشكل مي افزايد.

به هرحال، معلومات موجود نشان مي دهد كه در میان استادان پوهنتون 140 نفر در دکترا دارند و 798 نفر ماستر اند. مجموع محصلان شاغل به تحصیل در پوهنتون ها در سال گذشته 61 هزار و 759 نفر مي رسيد که از این جمله 12 هزار و 865 نفر دختر  و 48 هزار و 844 نفر نيز پسراند.

مجموع استادان پوهنتون‏ها 4784 نفر و  تعداد پوهنتون‏هاي دولتی 14 پوهنتون و تعداد مؤسسات عالی دولتی نيز 9 مؤسسه است.

مجموع محصلان شامل لیلیه 22 هزار و 874 نفر می باشند كه 21 هزار و 788 نفر پسر و 1086 نفر  دختر مي باشند.

تعدا کارمندان وزارت تحصیلات عالی در تشکیل سال 1388 به 1966 نفر می رسند .