ads

بن‌بست انتخاباتی یا بازی با آرای مردم؟

مردم با مشارکت وسیع در دو دور انتخابات ریاست‏ جمهوری، افتخاراتی را خلق کردند که در تاریخ سیاسی کشور سابقه ندارد. اما این افتخارات فعلاً با بازی‏ های سیاسی و رقابت‏های ناسالم بعضی از بازیگران و نخبگان سیاسی در معرض تهدید قرار گرفته و احتمال می‏رود با کمی بی‏ توجهی و سهل‏ انگاری با خاک یکسان شود. ابهامات و اتهام‎های به وجود آمده در مورد انتخابات، فعالیت‏های نامزدان و کمسیون مستقل انتخابات، بزرگ‎ترین ضربه را به رأی مردم، چشم‎انداز مشارکت، آینده دموکراسی، مردم‎سالاری و این افتخارات زد. به باور کارشناسان، این آسیب جدا از اینکه چه کسی مقصر است یا سرانجام این جدال‎ها چه خواهد شد، در سرنوشت سیاسی کشور تأثیر منفی و نامطلوبی داشته است.

نویسنده: The Killid Group
7 سرطان 1393
بن‌بست انتخاباتی یا بازی با آرای مردم؟

مردم با مشارکت وسیع در دو دور انتخابات ریاست‏ جمهوری، افتخاراتی را خلق کردند که در تاریخ سیاسی کشور سابقه ندارد. اما این افتخارات فعلاً با بازی‏های سیاسی و رقابت‏های ناسالم بعضی از بازیگران و نخبگان سیاسی در معرض تهدید قرار گرفته و احتمال می‏رود با کمی بی‏ توجهی و سهل‏ انگاری با خاک یکسان شود. ابهامات و اتهام‎های به وجود آمده در مورد انتخابات، فعالیت‏های نامزدان و کمسیون مستقل انتخابات، بزرگ‎ترین ضربه را به رأی مردم، چشم‎انداز مشارکت، آینده دموکراسی، مردم‎سالاری و این افتخارات زد. به باور کارشناسان، این آسیب جدا از اینکه چه کسی مقصر است یا سرانجام این جدال‎ها چه خواهد شد، در سرنوشت سیاسی کشور تأثیر منفی و نامطلوبی داشته است.
محمداسلم جوادی، استاد پوهنتون ابن سینا، می‏گوید: “آنچه در 16 حمل و 24 جوزای امسال اتفاق افتاد، بی‌گمان، یک رخداد بزرگ تاریخی بود، اما این رخداد بزرگ تاریخی، اکنون اسیر بازی‌های بازی‌پیشه‌های کم‏مایه‏ای شده است که نه پروای منافع ملی را دارند و نه پروای دموکراسی و مردم. در میان این همه ماجراها، استعفای ضیاءالحق امرخیل، درست‌ترین اتفاق ممکن بود، اما این اتفاق بیش از آن که راه حل‌ سنجیده‌ای باشد برای بحران انتخابات، دست‏آورد زنجیره‌ای از خطاهایی است که در گذشته یکی پی دیگری تکرار شده است. بنیادی‌ترین خطا، فرآیندی می‏باشد که از طریق آن اعضای کمسیون‌های انتخاباتی انتخاب می‌شوند. این فرآیند از آغاز تا فرجام سیاسی و در معرض دخالت افراد و جریان‌های ذی‌نفوذ بوده است.”
به هرحال، اکنون اتفاق رخ داده و انتشار فایل‎های صوتی منسوب به رییس دارالانشای‌‎ کمسیون مستقل انتخابات که از جانب وی یک فایل جعلی خوانده شد و استعفایش را نیز به دلیل رعایت مصالح ملی و خروج از بن‎بست سیاسی تلقی کرد، تیغ انتقاد تیم اصلاحات و همگرایی را بیشتر از پیش تیزتر ساخته است. در حالی که بسیاری از حلقه‎های سیاسی، مجامع مدنی، سازمان ملل و رییس‏جمهورکرزی از استعفای آقای امرخیل ستایش نموده و آن را به مثابه باز کردن مسیر بن‎بست سیاسی به وجود آمده تلقی می‎کنند، عبدالله عبدالله رهبر تیم اصلاحات و همگرایی اما تحقق تمامی پیش‎شرط‎هایش را دلیل اصلی ورود وی به روند انتخابات و بازگرداندن ناظران انتخاباتی‏اش به روند شمارش آرا می‎داند. این تیم شرط‎های دیگری چون شمارش شفاف بخشی از آرا، تصفیه آرا با نظارت دقیق ملی و بین‎المللی و جستجوی راه حلی برای ابطال آرای ناپاک در برخی از ولایت‎ها را نیز در برابر کمسیون‏های انتخاباتی گذاشته است.
مهم‎ترین نگرانی اما در این میان، پاسخ گفتن به این پرسش است که راه حل نهایی چیست و چگونه باید به این تنش انتخاباتی و جدال موجود خاتمه بخشید؟

راه حل چیست؟
تا اکنون گزینه‎های مختلفی برای برون‏رفت از معضل موجود مطرح شده است. پادرمیانی سازمان ملل، تشکیل هیأت ویژه حکومتی با وساطت لوی سارنوالی، پا پیش گذاشتن برخی از اعضای شورای ملی، واگذاری شکایت‎ها به کمسیون مستقل شکایات انتخاباتی و … از جمله مواردی می‏باشد که تا اکنون پیشنهاد شده است.
با این وجود، درحالی که تیم تحول و تداوم، روند موجود را به نحوی بهانه‎سازی برای فرار از شکست تیم اصلاحات می‎داند، تیم مقابل اما تحقق پیش‎شرط‎هایش را بسترساز ورود به روند شمارش آرا با نظارت سازمان ملل می‎داند. رهبری تیم اصلاحات و همگرایی پس از استعفای آقای امرخیل از شروع مذاکره با سازمان ملل و کمسیون انتخابات توسط این تیم سخن به میان آورده است، اما از توافق نهایی و بازگشت تیم مذکور به روند عادی انتخابات تا حال چیزی نگفته است.
در این میان، خواست کمسیون مستقل انتخابات این است تا تیم اصلاحات و همگرایی با تحقق شرط اصلی‏اش که کنار رفتن رییس دارالانشای این کمسیون بود، ناظران خود را بازگردانده و وارد پروسه عادی انتخابات شود. نورمحمد نور، سخنگوی کمسیون مستقل انتخابات در یک نشست خبری (3 سرطان) در کابل گفت: “تیم اصلاحات و همگرایی به خواست‏شان مبنی بر کناره‎گیری امرخیل از سمت ریاست دارالانشای کمسیون مستقل انتخابات رسیده و باید ادامه روند انتخابات را نظارت کند.”
در عین حال، کمسیون مستقل انتخابات اعلام کرد که روند جمع‏آوری جدول‎های نتایج شمارش آرای انتخابات بدون وقفه ادامه دارد. نورمحمد نور، سخنگوی این کمسیون، گفت تا اکنون ۹۳ درصد آرای شمارش شده وارد مرکز جمع‏آوری نتایج انتخابات شده است. نور تأکید داشت که روند انتخابات به گونه عادی ادامه یافته و به اساس تقویم انتخابات به پیش می‎رود. به گفته او، کمسیون مستقل انتخابات در مرکز جمع‏آوری نتایج سهولت‎هایی را جهت نظارت نمایندگان ملی و بین‎المللی فراهم کرده تا از روند پروسه انتخابات نظارت کنند. او اعلام کرد که قرار است جدول‎های نتایج انتخابات 24 جوزا به زودی در ویب‎سایت کمسیون مستقل انتخابات نیز نشر شود و تمامی شهروندان از شفافیت پروسه اطمینان حاصل کنند.
از سوی دیگر، این مقام کمسیون مستقل انتخابات گفت تا هنوز در مورد جای خالی رییس دارالانشای این کمسیون تصمیمی گرفته نشده است. او تأکید کرد که هنوز زود است در مورد تعیین فرد جدیدی به جای امرخیل تصمیم گرفته شود. او اما افزود که کناره‎گیری آقای امرخیل مشکلی ایجاد نخواهد کرد و روند انتخابات با مشکل مواجه نخواهد شد.
سخنگوی کمسیون انتخابات همچنین تصریح کرد که این کمسیون در مورد اشتراک بیش از هفت ملیون تن در انتخابات دور دوم، به هر دو نامزد انتخابات ریاست‏جمهوری معلومات داده و کمسیون به گونه کتبی و مشخص برای نامزدان نشان داده است که در دور دوم انتخابات بیشتر از هفت ملیون نفر رأی داده‏اند. این در حالی است که پیش از این بنیاد انتخابات شفاف افغانستان موسوم به “تیفا” طی گزارشی اشتراک مردم در دور دوم انتخابات ریاست‏جمهوری را کمتر از شش ملیون اعلام کرده بود.
به دنبال افزایش تنش‏های انتخاباتی برخی‏ها از جمله سازمان ملل متحد نامزدان ریاست‏جمهوری و نهادهای انتخاباتی را به شروع مذاکرات سازنده و همکاری دعوت کرد. این پیشنهاد از سوی برخی از حلقه‎های سیاسی و قضایی نیز استقبال شد و آن‏ها خواستار خاتمه بخشیدن مسالمت‎آمیز به این غایله گردیدند. محمداسحاق الکو، لوی سارنوال کشور که مسوول رسیدگی به قضایای حقوقی است پس از بالا گرفتن تنش‎های انتخاباتی اظهار داشت: “ملت افغانستان تمام مشکلات به وجود آمده را از طریق برگزاری نشست‎ها و اجلاس‎ با هم حل می‎کنند و اکنون موضوع جنجال‌های انتخاباتی را نیز باید از این راه، حل کنند.”
قصر سفید نیز با انشتار یک اطلاعیه رسمی در روز سه شنبه (۳ سرطان) از نامزدان انتخابات ریاست‏جمهوری کشور خواست که از اتهام تقلب و تخلف پرهیز ‌و با کمسیون‏های انتخاباتی همکاری کنند. جوش ایرانیست، سخنگوی قصر سفید، در یک نشست خبری در واشنگتن گفت: “تقلب‏ها و رفتارهای نادرست در جریان انتخابات باید از طریق مراجع رسمی بررسی شود و قصر سفید پس از انتخابات، وضعیت را بررسی می‏کند.”
وی همچنین از کمسیون‏های انتخاباتی خواست به طور دقیق به شکایات و اعتراضات انتخاباتی رسیدگی کنند. سخنگوی قصر سفید تأکید کرد که نامزدان ریاست‏جمهوری و هواداران‏شان باید بر اساس عرف افغانی و قوانین افغانستان اختلافات‏شان را حل و فصل نمایند.

خواست مردم؛
ختم غایله و پرهیز از خشونت
در این میان، مردم خواهان پایان بخشیدن هرچه سریع‎تر به این پروسه طولانی و همچنین جنجال‏های سیاسی بر سر این پروسه هستند. این روزها هر شهروندی را که مشاهده کنید، یک سوال در زبانش جاری است و آن این است که “سرنوشت انتخابات چه خواهد شد؟” مردم بی‏تقصیری که با اشتیاق و علاقمندی آمیخته با هزار امید و آرزو به پای صندوق‎های رأی رفتند، حالا منتظر می‏باشند تا هرچه زودتر این پروسه به پایان رسیده و فرآیند طاقت‎فرسای انتخاباتی به سامان برسد.
هادی از شهر کابل که به گفته خودش این روزها کارش گوش دادن به خبرهای مربوط به انتخابات شده تا شاید خبر خوشی بشنود، می‎گوید: “خسته شده‏ایم از این پروسه طولانی و نباید سیاست‎مداران درگیر در مسأله انتخابات با آرای مردم و اعتبار دموکراسی این گونه بازی نادرستی انجام دهند.”
فرزانه، باشنده دیگر کابل، نیز می‎گوید: “وضعیت نامناسب انتخاباتی بر نرخ اقلام مورد ضرورت مردم نیز تأثیر گذاشته، سرمایه‎گذاری فلج شده و اقتصاد مردم لرزان‎تر از گذشته شده است، باید بازیگران سیاسی بر سر مردم رحم کنند و با یکدیگر کنار بیایند.”
این خانم از برخی اعتراض‌های صورت گرفته در برابر این وضعیت نیز شاکی است و خاطرنشان می‎سازد: “متأسفانه در برخی از نقاط شهر، هواداران یک تیم به حمایت از موضع آن به جای اعتراض مدنی به ایجاد مزاحمت و حتی زورگویی و خشونت می‎پردازند، که این کار با اصل مدنی اعتراض و رویکرد مردمی انتخابات سازگاری ندارد.”
در برابر این همه نگرانی‏ها اما تیم‏ها و نهادهای انتخاباتی هر کدام بر موضع خودشان پافشاری داشته و به ذی‏حق بودن خویش تأکید می‏کنند. طرف‏های دخیل در انتخابات هر کدام استدلال می‏نمایند که هدف از هر اقدام آن‏ها در قبال انتخابات، تأمین منافع ملی و مصالح جمعی می‏باشد.
اما تعبیر متضاد از مصالح ملی و منافع مردمی، اعتماد عمومی روی نهادها و حلقه‎های سیاسی را به شدت کاهش داده و از سویی هم بار سنگین اقتصادی را روی دوش مردم گذاشته که تحمل آن بسیار دشوار است. افزایش نرخ‎ مواد مورد نیاز مردم، رکود اقتصادی، تعطیل ماندن پروژه‎های انکشافی، افزایش نگرانی‏ها در میان مردم و سردرگمی مردم در مورد سرنوشت انتخابات، بخشی از پیامدهای نامطلوب وضعیت موجود است.
بنابراین، به نظر می‎رسد، مشروعیت انتخابات آب رفته‎ای است که به جوی باز نخواهد گشت و اکنون باید به دنبال راه حل سیاسی بن‎بست به وجود آمده بود. این راه حل باید هرچه زودتر پیشکش شده و منجر به روی کار آمدن حکومتی شود تا مبادا اساس نظام و بستر نیم ‏بند ثبات کنونی زیر سوال رفته و آسیب بزرگی به ملت وارد شود.
کارشناسان، تنها راه حل این معضل را از خودگذری سیاست‎مداران و قضاوت منصفانه از سوی نهادهای مسوول در مورد انتخابات می‎دانند. عاقله سحر، تحلیلگر و روزنامه‎نگار، با تأکید بر خودگذری سیاست‎مداران می‏گوید: “مهم‏ترین کاری که در روزهای آتی باید مورد توجه جدی قرار بگیرد، تلاش‏ها برای بسترسازی عناصر و الزامات اعتمادسازی و بحران‏زدایی است. یادآوری این نکته نیز مهم است که اعتمادسازی تنها از طریق اعمال شفافیت بر نتایج انتخابات است. اگر نتایج انتخابات به صورت مسوولانه مدیریت نگردد، بدون تردید کشور بار دیگر دست‏خوش دگرگونی‏ها خواهد شد و مسوولیت این پیامد به تمامی نخبگان و افراد مسوول و دخیل در انتخابات بر خواهد گشت. از آن جایی که ساختارها و نهادهای کشور تنها در مراحل ابتدایی شکل‏گیری و توسعه قرار دارد، بروز هرگونه بحران، موجب بحران‏های کلان و تداوم‏پذیر خواهد شد. بنابراین، در پیش گرفتن سیاست تعقل و خرد و نیز قرار دادن منافع کلان ملی را بالاتر از هر گونه منفعت شخصی و پرهیز از خودخواهی و خودشیفتگی و بازی با احساسات شهروندان، تنها راه برون‏رفت از بن‏ بست کنونی است.”
اما آیا این روحیه و رویکرد در روزهای آتی در تفکر سیاسی بازیگران به جود خواهد آمد؟ باید منتظر زمان بود و در آینده باید دید که این بازیگران سیاسی تا چه اندازه به مصالح ملی و خواسته‎های مردمی توجه نموده و حاضر هستند برای آرامش کشور از حس قدرت‏ طلبی‏ شان می‏کاهند و تن به ایثار سیاسی می‏دهند.

کلیدگروپ را در تویتر و فیس بوک دنبال کنید
طراحی و توسعه توسط تکشارک - Copyright © 2024

Copyright 2022 © TKG: A public media project of DHSA