بند امیر در باور مردم

هر چند بند “امیر” به خاطر زیبایی های طبیعی اش، در برج جوزای 1388به عنوان اولین پارک ملی شناخته شد، ولی هنوز هم مورد توجه مسئولان کشور قرار نگرفته است.

این بند در 75 کیلومتری شمال غرب شهر بامیان و در215 کیلومتری کابل، میان سلسله کوه های بابا و هندوکش واقع گردیده و از مجموعه بندهای نسبتاً کوچک به نام های پنیر، پودینه، بربر، ذوالفقار و غلامان شکل گرفته است.

برای دیدن بند امیر، باید زحمت حداقل سه ساعت (سرک كه ازباميان تا بند امير قراراست كشيده شود با هزینهء 63 ملیون دالر بانک انکشاف آسیایی و کشورجاپان تمویل و ازجانب شرکت کوریایی «سم اون» تحت احداث قرار داشته و در حال حاضر حدود 80% کار زیربنایی آن به پایه اکمال رسیده است.) مسافرت از مرکز بامیان الی ولسوالی یکاولنک كه در100 کیلومتری این شهر واقع است را متقبل شد.

صبح وقت در بند امیر، هوا نسبت به سایرمناطق کشور سرد و درجه حرارت حدود 15+ درجه است درحالی که در حین حال جلال آباد درشرق کابل شاهد 35 + درجه می باشد.

جمع کثیری از گردشگران شامل مردان، زنان و اطفال از نقاط مختلف كشور به تماشای آب نیلگون بند امیرآمده اند. درمیان شهروندان افغان شماری در حد انگشتان دست و پا را گردشگران خارجی نیز تشکیل داده اند.

درمیان سیاحان بند امیر، اشخاصی با باورهای مختلف دیده می شوند.

جمیله؛ خانم 28 ساله باشندهء تایمنی شهر کابل، براي ديدن بند امير، نخست با 15 تن از وابستگانش در ولسوالی  شیبر در45 کیلومتری شرق بامیان یک جا شده و بعد همراه با آنها به بند آمده اند.

او می گوید به هدف زیارت به بند امیرآمده است.

بند امیر طبیعی ودیدنی

در میان بامیانی ها، این روایت که این بند را حضرت علی ( ك ) خلیفه چهارم مسلمانان بنا نهاده است وجود دارد. آنان مدعی اند که علی (ك ) بعد ازمسلمان کردن پادشاه بربر، کشتن اژدهاي بامیان و بستن بند، دريك گوشهء ازاين مكان نماز شکرانه ادا نموده است. جای که امروزعدهء از مردم بومی به آن به عنوان قدمگاه حضرت علی (ك ) باور دارند و به  زیارت آن می آیند.

محمد اكبر؛ مردیست کهن سال و مدعی است که 73 سال عمردارد. وي مي گوید که با سه دختر و هشت نواسه اش ساعت ها رنج سفر را تحمل نموده تا به بند امیر رسیده است.

محمد اکبر هم صحبت ما می شود و توضيح ميدهد که در زمان دودمان« بربرها» پادشاه بربر، هزاران مرد کارگر را از صبح تا شام جبراً وادار به بستن این بند می کرده ولي شام همان روز، آب دوباره زحمات هزاران کارگر را به هدر داده و بند را باخود می برده است. تا اینکه به گفته وي، حضرت علی( ك)  به این محل گذرمی کند و با شمشیرش « ذوالفغار» کوه را دونیم و با آن پیش روی  آب را سد می بندد.

مگرآقای سجاد محسنی مشهور به (بابه محسنی) یک تن از علمای دینی بامیان می گوید که این باور، اساس اسلامی ندارد.

وی درادامه می گوید:”باورما بر این است که کل عالم و حرکات سیارات در اراده و اداره خداوند قراردارد.”

وي می افزاید:”بندامیرازمعجزه های طبیعت است.”

عدهء  دیگر از مردم بومی بامیان به این باورهستند که آب بند امیر،  شفا بخش امراض است. لذا  با نادیده گرفتن سردی هوا، خود یا اطفال خود را با آب سرد آن شست وشو می دهند.

جمیله می گوید:” وي و همراهانش اول صبح به بند امیر رسیدند كه هوا خيلي سرد بود، مگر وقتي خود را درآب بند شست و شو دادند، آب سرد نه بلکه معتدل و گوارا بوده است.”

ازاین جهت به باور وی این خود یک معجزه است.

دراین حال خانم دیگری که باشوهرش در بند امیرآمده، مدعی است که عروس کاکایش 9 سال تمام یک طفل داشته، طفل دومی درخانهء آن ها نمی شده است. به هر داکتر و دعا نويس مراجعه نمودند سودی نه بخشیده تا این که سال پار به زیارت بند امیرآمده و خود را به آب آن شست و شو داده و ازاین سبب حالا صاحب طفل دومی شده اند.

وي می افزاید که طفل دوساله خود وی نیز که علی احمد نام دارد، معیوب به دنیا آمده، حالا به بند امیرآمده تا طفل بعدی اش سالم به دنیا بیاید.

اما الحاج محمد کاظم یزدانی یک تن ازصاحب نظران مسایل تاریخی می گوید:” بند امیرازصد هاهزارسال به این طرف به طورطبیعی و تدریجی شکل گرفته چون درآن گچ، چونه و سایرمواد معدنی با آکسیجن یک جا میشود، ازاین جهت ممکن آبش مفید باشد.”

وي درپاسخ به سوال که چرا دیواربند درحالي كه از قسمت پایانی در نشیب قرار دارد و آب آنهم لبریزاست تخریب نمی گردد؟ اظهارداشت که صخره سنگها از مقاومت زیاد برخورداربوده، مانع تخریب دیواربند می گردد.

در نقطهء نسبتاً مرتفع از سطح زمین، اتاق کوچکی به چشم می خورد که زنان به داخل آن رفت و آمد دارند. این همان اتاقی است که به باورعدهء، قدمگاه حضرت علی است. در دروازه ورودی این اتاق، مردی با محاسن سفید خود را سید محمد 63 ساله و از باشندگان  قریه “جاروب کشان” بند امیرمعرفی نموده می گوید که او متولی این قدمگاه است.

وي افزود که قریه آنان 38 خانواده دارد و به نوبت ازهرخانه یک نفردر یک روز متولی این محل اند.

وي تاييد می کند که زنان در وقت دیدن بند امیر برای مرادشان به این اتاق می آیند، دعا می خوانند تا مرادشان حاصل شود.

درپله های در ورودي این اتاق 40 تا 50 عدد قفل آویخته شده كه توجه را به خود جلب می کند. سید محمد می گوید که این قفل ها را مردم به در اتاق می آویزند تاحاجات شان برآورده شود.

به گفته وي هرکس یکی یا چند تا ازاین قفل ها را باز کند،  در آن صورت به مرادش ميرسد.

جدا ازچنين باورها از بند امیر و تاریخچه ایجاد آن، همه آنانی که به این بند آمده اند از کمبود تسهیلات گردشگری شکایت دارند.

به گفتهء خانم جمیله، برای خانواده های که به هدف دیدن به اين جا می آیند و بعضاً روزها و حتی شب ها را در آن سپری می کنند، موجودیت یک کلینیک صحی، از نیازمندی های اساسی به شمارمی آید.

عدهء دیگراز حاضران به مشکلات دیگری اشاره دارند.

دراین حال خانم دیگری نیز مدعی است که عدهء از جوانان بي بندوبار برای خانواده ها ایجاد مزاحمت می نمایند.

او درعین حال اضافه می کند که سرسبزی اطراف بند یکی دیگرازنیازمندی های زیست محیطی  بند امیر به حساب می آید.

میرزا شاه 37 ساله که به گفته خودش از مدت شش سال به این طرف درسفارت عربستان سعودی درآمارات متحده شغل ديوري دارد، اظهارميدارد كه درتمام کشورهای عربی این گونه بند وجای دیدنی را ندیده است.

به گفتهء وي درآن کشورها اصلاً این گونه ساحات وجود ندارد اگر دارد، طبیعی نیستند.

درحال حاضر تعداد 6-7 قايق بدون موتور در بند موجود است كه جوانان درآن سوار شده و به گشت زني مي پردازند. دریکی ازاین قایق ها كه بچه هاي جوان نشسته اند آواز دسته جمعی به گوش می رسد:«…یامولاعلی خسته خسته ام، دورازنظرات دل شکسته ام، یا مولاعلی مردها را نه شرمان، رخ ازجانب مردها برمگردان…»

دراین حال احمد 34 ساله که خود را باشندهء شهرکابل معرفی مي كند،  از زاویه دیگری به موضوع نگاه کرده، اظهارمیدارد که اگربند امیردر ديگر كشورها مي بود،  اطراف آن با پایه و پنجره ها احاطه می شد. یک دروازهء ورودی می داشت و براي بازديدكنندگان تکت به مبلغ معینی داده مي شد وازعايد آن برای تسهیلات مراجعین  استفاده مي گرديد.

درحال حاضر از هر واسطهء نقلیه مبلغ 50 افغانی از جانب نماینده کمیته ملی بند امیر اخذ می گردد، ولی افراد ازپرداخت پول معاف هستند.

یک تن دیگرازگردشگران بند امیر بی آنکه نامش را یاد کند می گوید که بند امیر یک پارک ملی است، باید اطراف آن نهال شانی و نل کشی می شد.

دريك گوشه بند، دو تن از جوانان مصروف آببازي اند. اين جوانان ريسمان نيز درکمرها بسته اند وسر ديگر آنرا دوست ديگرش در بيرون آب در دست دارد. یکی از آنان می گوید که این کار را بخاطر احتیاط انجام می دهند  درغيرآن كسي جرئت نمی کند دراين بند، آب بازی نماید.

در مورد ارتفاع یا عمق آب بند امیر نظرهای متفاوتی وجود دارد.  یکی از محاسن سفیدان که گفته می شود در گذشته ها آبباز ماهری بوده است اظهار ميدارد، سال های قبل ازاین، شناوران ماهر خارجی با آکسیجن و وسایل به اين بند آمدند و آنها تصمیم گرفته بودند تا عمق آب بند را اندازه گیری نمایند ولی بعد ازچهل دقیقه تلاش بی نتیجه از آب برآمدند.

چرا رنگ آب بند امیرنیلگون است؟

عدهء ازگردشگران، رنگ نیلگون آب بند امیر را ناشی ازعمق زیاد آن قلمداد می کنند.

بااین وجود عدهء می گویند که اجازه ندادن صيد ماهی دربند امیر، ممانعت از ورود قایق های  موتوری، عدم اجازه آببازي به نسبت عمق زیاد آب باعث شده تا آب این بند طی قرن ها از آلودگی محفوظ به ماند.

سندیگالز تبعهء انگلستان که گفته می شود، سال های قبل در سرویس جهانی بی بی سی انجام وظیفه می کرده است، نیزبا گروهء از توریستان که همه اتباع خارجی به نظرمی رسند به مقصد دیدن بند امیرآمده است.

شخصی که آنان را رهنمایی می کند “کربلایی” خطابش مي كنند.

به گفته آقای کربلایی؛ مهمانان او ازمهمان نوازی در بامیان خوشحال است ولی اين مهمانان ازاین که مجسمه بودا دیگر وجود ندارد، اظهارتاسف می کنند.

کربلایی؛ اضافه می کند که این گردشگران ناخرسند اند که برای صنعت توریزم دراین کشور توجه صورت نمی گیرد ورنه به ادعای آنان سالانه دهها هزار جهانگرد از ساحات باستانی افغانستان دیدن کرده و درآمد سرشاری عاید افغانستان می گرديد.

دراین حال عبدالرحمن احمدی سخنگوی والی بامیان، مدعي است که حفظ آبدات تاریخی وجلب توجه تمویل کنندگان به هدف فراهم آوری تسهیلات برای گردشگران این آبدات درصدر برنامهء کاری والی باميان قراردارد.

احمدی می افزاید که والی باميان کمیتهء ملی بند امیر را متشکل از نمایندگان ادارات زراعت، محیط زیست، اطلاعات و فرهنگ وایکوتوریزم وابسته به موسسهء انکشافی آغاخان به رهبری خودش ایجاد نموده تا درجهت توسعه پارک ملی، تنظیف ساحه پارک از وجود آلودگی ها، انتقال هوتل ها و رستورانت ها به ساحه یاد شده وهمچنان تخلیه ساحات پارک از وجود منازل ايجاد دست بکار شوند.

به هرحال بامیان ازنقاط مرکزی کشور با  جاذبه های توریستی فراوان چون بند امیر، مجسمه های تخريب شدهء بودا،  شهرهای غلغله و ضحاک، ساحات باستانی و دره های سرسبزعاری ازآلودگی، می تواند یک بار دیگر صنعت توریزم یا جهانگردی را دراين ولايت پررونق نماید ولی این کار زمانی میسراست که دولت افغانستان و سازمان میراث های فرهنگی ملل متحد یا یونسکواقدامات جدی را دراین راستا عملا روی دست گیرند.