اژدهای ایدز” غرب افغانستان را فرا گرفته است

مصاحبه‎های انجام شده در یک گزارش تحقیقی کلیدگروپ نشان می‎دهد که 167 واقعه ایدز در ولایات غربی افغانستان به ثبت رسیده که از میان آن‎ها 18 تن جان باخته و بیشتر از 40 تن دیگر تحت تداوی قرار دارند. بررسی‎های انجام شده در این گزارش بیانگر آن است که در سال جاری خورشیدی 33 واقعه بیماری ایدز متشکل از 26 مرد، 5 خانم و 2 طفل در ولایت هرات راجستر شده که این رقم نسبت به سال گذشته خورشیدی 5 درصد افزایش را نشان می‎دهد.
در این گزارش گفته شده از جمله 167 واقعه‎ای که در طول سه سال اخیر تحت نام بیماری ایدز در ولایات هرات به ثبت رسیده، 9 واقعه آن مربوط به ولایت فراه، یک واقعه آن مربوط به ولایت بادغیس، 5 واقعه آن مربوط به ولایت نیمروز و یک واقعه آن مربوط به ولایت غور می‎باشد که 95 درصد شان را مردان و 5 درصد دیگر را زنان و اطفال تشکیل می‎دهند.
ایدز یک بیماری كشنده است كه توسط ویروس “HIV” ایجاد می‌شود و با ورود این ویروس به بدن، قدرت دفاعی بدن روز به روز كاهش می‎یابد و در نتیجه آن هر میكروب فرصت بیمار كردن فرد را پیدا می‎كند. مهاجرت، روابط نامشروع جنسی، روی آوردن به مواد مخدر و استفاده از سرنج‎های مشترک مهمترین عوامل افزایش آمار مبتلایان به بیماری ایدز در کشور است. مبتلایان این مرض خطرناک، بیشتر در میان معتادان زرقی دیده می‎شوند كه عامل نگرانی عمده در میان مردم شده است.
داكتر عارف شهرام، مسوول دیپارتمنت تشخیص و تداوی امراض مقاربتی و “اچ آی وی” (ایدز) در غرب افغانستان، می‎گوید در طول سه سال اخیر 167 واقعه ایدز در ولایات غربی افغانستان به ثبت رسیده است که 16 واقعه آن مربوط به ولایات فراه، غور، بادغیس و نیمروز می‎باشد. وی افزود که اخیراً این مرض در غرب افغانستان در بین معتادان زرقی به شكل سرسام‎آوری افزایش یافته است. به گفته مسوول دیپارتمنت تداوی امراض “اچ آی وی” در غرب افغانستان، اکثریت معتادان زرقی که به بیماری ایدز مبتلا هستند مهاجرانی هستند که از کشورهای ایران، پاکستان و ترکمنستان وارد ولایت هرات گردیده‎اند.
مسوولان این بخش می‎گویند که شیوه تشخیص افراد معتاد به اساس تشویق معتادان جهت تداوی و یا تشخیص بیماری شان در مرکز امراض مقاربتی صورت می‎گیرد. به طور مثال، یک تن از کارمندان این اداره در بین معتادان رفته و آن‎ها را تشویق می‎کند تا به منظور تشخیص بیماری و تداوی‎اش به این مرکز مراجعه نمایند. بعد از ثبت نام معتادان در این مرکز، از بیماری او نمونه‎گیری شده و بعد از تثبیت مریضی‎اش، وی تحت درمان قرار می‎گیرد. مسوولان دیپارتمنت تشخیص و تداوی امراض مقاربتی در غرب افغانستان، می‎گویند در طول سال جاری بیشتر از 300 تن از اقشار مختلف متشکل از علما و کارمندان امور زنان در ورکشاپ‎های مختلف آموزش دیدند تا از این طریق سایر مردم از اضرار بیماری ایدز در جریان قرار گیرند.
سید مهدی حسینی، یک تن از معتادان که اخیراً از ایران برگشته و مصاب به بیماری ایدز می‎باشد در مورد چگونگی مبتلا شدنش به این مریضی می‎گوید که عدم آگاهی او باعث شده تا به این بیماری مبتلا شود. او می‎گوید: “در ایران مواد مخدر را از طریق پیچکاری‎های مشترک استفاده می‎کردیم، نمی‎دانستم که بیماری ایدز از این طریق هم سرایت می‎کند و هیچ آشنایی با این مریضی نداشتیم. من به این بیماری در ایران مبتلا شدم، اما بعد که به هرات آمدم از من آزمایش گرفتند و متوجه شدم که به مریضی ایدز مبتلا گردیدم.”
ابراهیم، فردی دیگری است که به تازگی در هرات به ایدز مبتلاش شده است. او معتاد به مواد مخدر بوده و از کارش اظهار ندامت می‎کند. ابراهیم می‎گوید از یک ماه به این‎سو توسط سرنج‎های مشترک مواد مخدر را تزریق می‎کند و از طریق انتقال خون یکی از دوستانش در وجود وی، به ایدز مبتلا شده است.
در همین حال، مسوولان اداره مبارزه با مواد مخدر در ولایت هرات می‎گویند به اساس سروی‎های انجام شده بیشتر از 60 هزار فرد معتاد به مواد مخدر در ولایت هرات موجود می‎باشند که اکثریت این افراد با بیماری‎های مختلف به‎خصوص مرض ایدز مبتلا هستند. غلام جیلانی دقیق، رییس مبارزه با مواد مخدر ولایت هرات، می‎گوید که بررسی آن‎ها نشان می‎دهد تنها 7 درصد معتادان محبس هرات با بیماری ایدز مواجه هستند که نیاز به تداوی دارند. وی افزود با این همه، تلاش می‎کنند با موجودیت 285 بستر تداوی معتادان در هرات در راستای مبارزه با بیماری ایدز اقدامات مؤثری را انجام دهند.
در پی موضوع مطرح شده از سوی رییس مبارزه با مواد مخدر هرات مبنی بر موجودیت 7 درصد افراد مبتلا به بیماری ایدز در بین معتادان محبوس، با مسوولان زندان مرکزی هرات در تماس شدیم. برید جنرال عبدالله عزیزی، مدیر محبس مرکزی ولایت هرات، می‎‏گوید در محبس هرات بیشتر از 600 فرد معتاد موجود می‎باشد. او می‎‏گوید که تنها در بلاک دوم محبس 318 تن معتاد به مواد مخدر هستند. بنا به اظهارات وی، اکثریت این معتادان به بیماری‎های مختلف مبتلا هستند. مدیر محبس هرات می‎گوید به منظور تداوی افراد معتاد با اداره صحت عامه هرات صحبت نموده و این اداره هم در بخش تداوی معتادان اقداماتی را انجام داده است.
در عین حال، داکتر محمدعارف شهرام، مسوول برنامه تداوی بیماری ایدز در غرب افغانستان، می‎گوید که افراد مبتلا به ایدز نه تنها در بین معتادان محبس هرات موجود می‎باشند بلکه در زندان فراه نیز واقعات ایدز مشاهده شده است. او می‎گوید تا حال 5 واقعه بیماری ایدز در بین معتادان محبس ولایت فراه هم مشاهده شده است. شهرام می‎گوید در حال حاضر بیماران محابس هرات و فراه تحت نظارت آن‎ها قرار دارند و تداوی خواهند شد.
این در حالی است که تنها در کل افغانستان فقط دو مرکز تداوی برای بیماران ایدز موجود می‎باشد که این دو مرکز در ولایات کابل و هرات موقعیت دارد. کمبود مراکز تداوی بیماران مبتلا به “اچ آی وی” در سطح شهر و ولسوالی‎های غرب افغانستان همواره شکایات مسوولان صحت عامه این حوزه را در قبال داشته است. عبدالجبار شایق، رییس صحت عامه ولایت فراه، می‎گوید با درنظرداشت اینکه فراه با ایران هم سرحد است و همه روزه مهاجران از طریق مرز این ولایت وارد کشور می‎شوند، نیاز است تا دیپارتمنت تشخیص و تداوی امراض مقاربتی و “اچ آی وی” در این ولایت نیز ایجاد شود. او می‎گوید به منظور ایجاد این مرکز چندین پیشنهاد رسمی به وزارت صحت عامه ارسال شده است، اما تا هنوز موفق به انجام این کار نشده‎اند.
رییس صحت عامه فراه می‎گوید که واقعات بیماری ایدز در آن ولایت سال به سال در حال افزایش است. به اساس گزارش مسوول دیپارتمنت تشخیص و تداوی امراض مقاربتی و “اچ آی وی” در غرب افغانستان، در حال حاضر 9 واقعه ایدز در ولایت فراه به ثبت رسیده است، در حالی که این رقم در گذشته یک واقعه بوده است.
از طرف دیگر، مسوولان ریاست صحت عامه ولایت نیمروز هم با این مشکل روبه‎رو هستند. داکتر نوراحمد شیرزاد، رییس صحت عامه ولایت نیمروز، می‎گوید در ولایت نیمروز مرکز تداوی بیماران ایدز وجود ندارد. او می‎افزاید  که وزارت صحت عامه برای آن‎ها هدایت داده که اگر کسی در نیمروز به بیماری ایدز مبتلا می‎شود، جهت تداوی به ولایت هرات انتقال داده شود تا در آنجا تداوی گردد. اما رییس صحت عامه ولایت نیمروز می‎گوید این کار مشکل بوده و نیاز به یک مرکز خاص جهت تداوی بیماران مبتلا به “اچ آی وی” در نیمروز می‎باشد. مسوولان دیپارتمنت تشخیص و تداوی امراض مقاربتی و “اچ آی وی” در غرب افغانستان، می‎گویند در حال حاضر پنج واقعه ایدز در ولایت نیمروز به ثبت رسیده است.
در همین حال، فدامحمد پیکان، مسوول پروگرام ملی کنترول ایدز وزارت صحت عامه،به کلید گفت که قرار است در ولایت‎های فراه و نیمروز در جریان سال 2015 میلادی مراکز تشخیص و تداوی بیماران ایدز ایجاد شود. پیکان در پاسخ به این پرسش که آیا موجودیت دو مرکز تداوی برای بیماران ایدز در افغانستان کفایت می‎کند، گفت که تمامی کلینیک‎ها و شفاخانه‎ها در سطح ولایات مکلف اند با مشاهده نمودن علایم بیماری ایدز در هر شخص، گزارش خود را به مراکز تداوی ولایات کابل و هرات بدهند. وی افزود، تحقیقات ابتدایی در این زمینه نشان داده است که شماری از ولایات سرحدی افغانستان نیازمند به ایجاد دیپارتمنت‎های تشخیص و تداوی امراض مقاربتی و “اچ آی وی” می‎باشد که وزارت صحت عامه در حال بررسی این قضیه است. پیکان می‎گوید در حال حاضر 1700 واقعه ایدز در افغانستان به ثبت رسیده است که این رقم نسبت به سال گذشته در کل کشور سه درصد افزایش را نسبت به سال‎های گذشته نشان می‎دهد.
با این حال، شماری از کارشناسان، یکی از دلایل افزایش واقعات ایدز در ولایات غربی کشور را نبود شفافیت در عرصه تطبیق پروژه‎های دیپارتمنت تشخیص و تداوی امراض مقاربتی و “اچ آی وی” در این حوزه عنوان می‎کنند. شاهپور صابر، یک تن از تحلیل‎گران امور، می‎گوید در اکثریت پروژه‎های این اداره شفافیت موجود نیست و این پروژه‎ها به صورت ناقص در سطح ولایات تطبیق می‎گردد.
در همین حال، داكتر عارف شهرام، مسوول دیپارتمنت تشخیص و تداوی امراض مقاربتی و “اچ آی وی” در غرب افغانستان، تأیید می‎کند که اکثریت ورکشاپ‎هایی که از سوی این اداره راه‎اندازی می‎گردد در سطح شهر می‎باشد نه در ولسوالی‎ها. او می‎گوید به دلیل اینکه اکثریت مبتلایان به بیماری ایدز معتادان مواد مخدر هستند و 95 درصد این معتادان در سطح شهر بود و باش دارند، ایجاب می‎کند تا تمرکز ورکشاپ‎های آموزشی در شهر باشد. شهرام می‎افزاید که سال‎های گذشته ورکشاپ‎هایی را به منظور آگاهی‎دهی مردم از اضرار بیماری ایدز در ولسوالی‎های مرزی هرات برگزار نموده‎اند، اما این ورکشاپ‎ها نتیجه مثبتی نداشته است.
منبع موجودیت عدم شفافیت در تطبیق پروژه‎های آن اداره را رد نمود و گفت که تمامی پروژه‎های دیپارتمنت تشخیص و تداوی بیماری ایدز در سطح ملی هماهنگ شده و بعداً در ولایات تطبیق می‎شود.
این در حالی است كه شمار زیادی از مردم هیچ‎گونه آگاهی در مورد مرض ایدز نداشته و نمی‎دانند كه این مرض چیست و چگونه سرایت می‎كند.بسم‎الله، دكاندار خوراكه‎فروشی در ولایت هرات، می‎گوید: “فقط شنیده‎ام این مرض بیشتر در كشورهای افریقایی است و زیادتر توسط روابط جنسی نامشروع به وجود می‎آید.”
با این حال، مسوول دیپارتمنت تشخیص و تداوی امراض مقاربتی و “اچ آی وی” در غرب کشور، از عدم همکاری رسانه‎ها به منظور نشر و پخش کلپ‎های آموزنده پیرامون بیماری ایدز انتقاد می‎کند. او می‎گوید که اصولاً رسانه‎ها نقش به‎سزایی در راستای آگاهی‎دهی به مردم ایفا می‎نمایند، اما متأسفانه اکثریت رسانه‎ها رسالت خود را انجام نداده و در قبال این کار خواستار امتیاز پولی می‎باشند.
اما عبدالقدیر شاهین، مسوول اتحادیه ملی ژورنالیستان افغانستان در هرات، می‎گوید:”من فکر می‎کنم که رسانه‎ها در هرات به این ظرفیت رسیده‎اند تا بتوانند برای انعکاس و اطلاع‎رسانی به‎خصوص پیرامون بیماری کشنده ایدز فعالیت بکنند و رسالت خود را به درستی انجام بدهند. ولی متأسفانه هیچ نوع نشست و صحبتی و یا طرحی از جانب اداره صحت عامه با ما صورت نگرفته است..”
گفتنی است از زمان کشف بیماری ایدز تا سال ۲۰۰۹ این بیماری جان ۳۰ ملیون نفر در جهان را گرفت. تا سال ۲۰۱۰ حدود ۳۴ ملیون نفر در سطح جهان به این بیماری دچار شدند و از آن زمان به عنوان تهدید بزرگی برای بشریت عنوان شده است.