کلیدگروپ به معلوماتی دست یافته که نشان میدهد اداره 24 ولسوالی کشور به دلیل مشکلات امنیتی از مقر اصلی خود به ولسوالیهای همجوار و یا هم مرکز ولایتهای مربوطهاش منتقل شده و با گذشت چندین سال هنوزهم به جاهای اصلی آن انتقال نیافتهاست. این موضوع باشندگان این ولسوالیها را با مشکلات زیادی روبهرو ساخته است. عدم حضور نهادهای دولتی و همچنان نبود نهادهای عدلی و قضایی در این ولسوالیها باعث شده که بیشتر مردم جهت حل مشکلات اداری شان باید ساعتها راه بپیمایند تا به مقصد برسند و برای پیشبرد دعواهای حقوقی شان به گروههای مسلح شورشی متوسل شوند.
در کنار این، انتقال این ولسوالیها از مکانهای اصلی شان هزینه سنگین مالی را نیز روی دست دولت گذاشته است. با این حال مسوولان ارگانهای محل میگویند تنها دلیلی که باعث انتقال مقر یک ولسوالی به ولسوالی همجوار و یا هم مرکز همان ولایت شده، موضوع ناامنی و سطح بالای تهدیدات امنیتی است. این مسوولان میگویند در صورتی که امنیت در این ولسوالیها تأمین شود، این اداره به زودترین فرصت تشکیلات این ولسوالیها را به مکان اصلی شان انتقال خواهد داد.
بر اساس گفتگوهای که کلیدگروپ با شماری از والیها، معاونین والیها، قومندانان امنیه، اعضای شورای ولایتی و سخنگویان والیها انجام داده در حال حاضر تشکیلات اداری 24 ولسوالی کشور از مقر اصلی شان به خاطر ملحوظات امنیتی بیجا شدهاند. اما ارگانهای محل تنها بیجاشدن تشکیلات نصف این ولسوالیها را تأیید میکند. طبق یافتههای کلیدگروپ، دو ولسوالی در ولایت بدخشان، سه ولسوالی در ولایت کندز، یک ولسوالی در ولایت سرپل، یک ولسوالی در ولایت زابل، چهار ولسوالی در ولایت هلمند، سه ولسوالی در ولایت غزنی، سه ولسوالی در ولایت پکتیکا، یک ولسوالی در ولایت خوست، چهار ولسوالی در ولایت فراه و دو ولسوالی در ولایت بغلان از مقر اصلی شان بیجا شدهاند.
مسوولان در وزارت دفاع ملی میگویند که نیروهای اردوی ملی در یک عملیات تعرضی سعی دارند امنیت را به ولسوالیهای ناامن برگردانند و زمینه انتقال دوباره ادارات ولسوالیها را به مقر اصلی شان فراهم سازند.
هلمند
ایـن ولایـت در جنـوب کـشــور قـــرار دارد. هلـمـنــد به صورت مجموعی 15 ولسوالی دارد. این ولایت یکی از ولایتهای ناامن کشور است که در حال حاضر گروههای مخالف مسلح دولت در شماری از ولسوالیهای آن حضور چشمگیری دارند. مسوولان محلی در ولایت هلمند تأیید میکنند به خاطر ناامنی، آنها مجبور شدهاند که مرکز برخی از ولسوالیهای این ولایت را به مرکز هلمند و یا هم ولسوالیهای همجوار آنها انتقال دهند.
عمر زواک، سخنگوی والی هلمند، به کلید گفت در حال حاضر، ادارات ولسوالیهای خانشین، ناوه، نوزاد و موسی قلعه به مرکز این ولایت انتقال داده شدهاند. به گفته وی، این ولسوالیها سال گذشته به خاطر فشار دشمن از محل اصلی شان به جای دیگری انتقال داده شدند. او گفت که مردم به خاطر تهدیدات امنیتی از این ولسوالیها به شهر کوچیدهاند و به همین دلیل تصمیم گرفته شد که به خاطر عرضه خدمات به مردم، اداره این ولسوالیها نیز به مرکز ولایت انتقال یابد.
فراه
ولایت فراه یکی از ولایتهای نسبتاً ناامن در غرب کشور است. این ولایت به صورت مجموعی 11 ولسوالی دارد. از این میان اما به گفته مسوولان محلی این ولایت، اداره چهار ولسوالی آن به خاطر ناامنی از مقر اصلی آن به ولسوالیهای همجوار و یا هم مرکز فراه انتقال داده شدهاست. فرید بختور، عضو شورای ولایتی فراه، میگوید ادارات ولسوالیهای گلستان، خاک سفید، بالابلوک و بکوا از مقر اصلی شان به ولسوالیهای همجوار آنها انتقال داده شده اند. انتقال مقر این ولسوالیها به محل دیگری به گفته وی، حاکمیت دولت در همان محل را با پرسش روبهرو کرده است.
او گفت با آن که بارها صدای مشکلات مردم را به گوش مسوولان محلی این ولایت و همچنان ریاست ارگانهای محل رسانده است اما تاکنون هیچ اقدامی در این زمینه صورت نگرفته است. بختور افزود که پلانهای انکشافی، تعلیمی و صحی در این ولسوالیها متوقف شده و مردم جهت حل مشکلات شان به مخالفان مسلح مراجعه میکنند. این عضو شورای ولایتی فراه به کلید گفت که مردم این ولایت از این بابت سخت نگران هستند. اما ناصر مهری، سخنگوی والی فراه، در گفتگو با کلیدگروپ، دلیل این جابهجاییها را ارایه خدمات خوب به مردم عنوان کرد. او گفت در موقیعتهای قبلی، مردم نمیتوانستند به گونه درست به مراکز اداری ولسوالیها دسترسی داشته باشند.
کندز
ولایت کندز در حال حاضر به صورت مجموعی دارای 10 ولسوالی میباشد. هرچند پیش از این، ولایت کندز دارای 7 واحد اداری بود اما به تاریخ 5 قوس سال 1394، محمداشرف غنی، رییس جمهور، در جریان سفرش به کندز سه ولسوالی جدید درجه سوم را برای آن ولایت منظور کرد؛ سه ولسوالی به نامهای کلباد، گل تپه و اقتاش. این تشکیلات در این ولایت به منظور رفع کمبود واحدهای اداری به تناسب نفوس، وسعت جغرافیایی، تقاضای اهالی منطقه و بهبود امنیت در آن ولایت ایجاد شدهاند. اکنون اما مقامهای محلی ولایت کندز میگویند که اداره هیچ یک از این ولسوالیها به مقر اصلی شان در همان جغرافیا انتقال نیافته است. سیدمحمود دانش، سخنگوی والی کندز، به کلیدگروپ گفت که مقر ولسوالیهای گل تپه و اقتاش در حال حاضر در مرکز کندز و مقر ولسوالی کلباد در ولسوالی امام صاحب این ولایت قرار دارد. سخنگوی والی کندز افزود که سعی بر آن است تا اواسط امسال ادارات این سه ولسوالی به مقرهای اصلی شان انتقال داده شوند.
بدخشان
ولایت بدخشان به صورت مجموعی 28 ولسوالی دارد. از این میان اما اداره دو ولسوالی آن به خاطر مشکلات امنیتی به ولسوالیهای همجوار آنها انتقال داده شده است. غلام سخی اندرابی، قومندان امنیه بدخشان، میگوید که اداره ولسوالیهای یمگان و وردوج این ولایت به گونه کامل در اختیار مخالفان مسلح حکومت قرار دارد و به همین دلیل اداره ولسوالی یمگان به ولسوالی جرم و اداره ولسوالی ورودج به ولسوالی بهارک این ولایت انتقال یافته است.
همزمان با این، نهادهای عدلی و قضایی نیز از این ولسوالیها انتقال داده شدهاند و این دو ولسوالی به گفته قومندان امنیه ولایت بدخشان از سه سال به این سو تحت حاکمیت مخالفان مسلح قرار دارند.
اندرابی به کلیدگروپ گفت که نیروهای امنیتی ساکن در ولایت بدخشان تنها به اندازهای توانایی داشتند که از پیشرویهای مخالفان مسلح در این ولایت جلوگیری کنند. به گفته وی، برای بازپسگیری این دو ولسوالی نیاز به حمایت اردوی ملی است که با وجود طرح و برنامه در این مورد از مرکز حمایت صورت نگرفته است.
قومندان امنیه ولایت بدخشان افزود در حال حاضر، کارمندان این دو ولسوالی در تعمیرهای کرایی در ولسوالیهای دیگر به سر میبرند. به گفته وی، قومندانی امنیه بدخشان در هر ماه برای کرایه دفاتر هر یک از این ولسوالیها حدود 70 هزار افغانی میپردازد.
اندرابی تأیید کرد که جابهجایی ادارات این ولسوالیها به ولسوالیهای همجوار، باشندگان این دو ولسوالی را با دشواریهای فراوان روبهرو ساخته است. او گفت در صورتی که تا دو ماه آینده عملیاتی جهت پاکسازی این دو ولسوالی انجام نشود، باشندگان همان ولسوالیها از دولت فاصله خواهند گرفت.
به گفته وی، در حال حاضر در ولسوالیهای وردوج و یمگان نه حاکمیت دولتی و نه هم نهادهای عدلی و قضایی وجود دارد. او گفت که فعلاً عرضه خدمات تعلیم و تربیه، خدمات صحی و انکشافی و بازسازی در این ولسوالیها کاملاً متوقف شده است.
غزنی
ولایت غزنی به صورت مجموعی دارای 18 ولسوالی میباشد. از این میان اما ولسوالی ناوه این ولایت از کنترول دولت خارج است و ادارات سه ولسوالی دیگر این ولایت به خاطر مشکلات امنیتی به مرکز ولایت غزنی انتقال داده شدهاند. عزیز عظیمی، سخنگوی والی غزنی، در گفتگو با کلیدگروپ تأیید کرد که ادارات ولسوالیهای رشیدان، خوگیانی و زنهخان این ولایت به خاطر مشکلات امنیتی و عدم دسترسی مردم به خدمات دولتی، از مقرهای اصلی شان انتقال داده شدهاند. به گفته وی، تشکیلات این سه ولسوالی حدود سه سال قبل به مرکز غزنی انتقال داده شده و تاکنون پلانی برای جابهجایی دوباره آنها به مقرهای اصلی شان وجود ندارد.
پکتیکا
ولایت پکتیکا به صورت مجموعی دارای 19 ولسوالی میباشد. نعمتالله بابری، عضو شورای ولایتی پکتیکا، میگوید که ادارات سه ولسوالی از مجموع ولسوالیهای این ولایت به خاطر مشکلات امنیتی از مقرهای اصلی شان بیجا شدهاند. این ولسوالیها شامل اومنه، نکه و گیان میشود. او میگوید که ادارات این ولسوالیها به خاطر ملحوظات امنیتی بیجا شدهاند. به گفته وی، باشندگان این سه ولسوالی باید ساعتها به خاطر حل یک معضل کوچک اداری سفر کنند تا به مقر جدید ولسوالی شان برسند.
با این حال، محمدرحمان ایاز، سخنگوی والی پکتیکا، به کلیدگروپ گفت که باشندگان این ولسوالیها جهت رسیدگی به کارهای اداری و عدلی و قضایی شان باید به مقر جدید این ولسوالیها در ارگون مراجعه کنند. او تأیید کرد که باشندگان این سه ولسوالی به دلایل امنیتی نمیتوانند خود شان را به ارگون برسانند و از هیمن رو با مشکلاتی روبهرو هستند.
ادارات بیجاشده سایر ولسوالیها
بر اساس یافتههای کلیدگروپ، ولسوالی قلندر در ولایت خوست، ولسوالی خاک افغان در ولایت زابل، ولسوالی کوهستانات در ولایت سرپل از دیگر ولسوالیهایی اند که به خاطر تهدیدات امنیتی از مقــرهـای اصلــی شــان بیـجــا شــدهانــد. از سـویی هم منیره یوسفزاده، سخنگوی ارگانهای محل، در گفتگو با کلیدگروپ تأیید کرد که تشکیلات اداری دو ولسوالی در ولایت بغلان نیز به خاطر مشکلات امنیتی از مقرهای اصلی شان به ولسوالیهای دیگر این ولایت منتقل شدهاند. اما او این ولسوالیها را مشخص نکرد.
با این حال، یوسفزاده تنها نصف رقم ولسوالیهای بیجاشده را که در این گزارش از آنها یاد شده است، تأیید میکند. به گفته وی، تنها دلیلی که باعث انتقال تشکیلات اداری یک ولسوالی به ولسوالی همجوار و یا هم مرکز ولایت مربوطهاش شده، موضوع ناامنی و سطح بالای تهدیدات امنیتی است. منیره یوسفزاده گفت که دفاتر 12 ولسوالی از مقرهای اصلی شان انتقال داده شدهاند. او این ولسوالیها را این گونه مشخص کرد: دو ولسوالی در بدخشان، یک ولسوالی در غزنی، چهار ولسوالی در هلمند، یک ولسوالی در سرپل، یک ولسوالی در زابل، یک ولسوالی در کندز و دو ولسوالی در بغلان. وی تصریح کرد که انتقال اداره یک ولسوالی به ولسوالی همجوار و یا هم مرکز ولایت مربوطهاش به دلایل بعضی از “ناگزیریها” انجام میشود. یوسفزاده افزود که وقتی تهدیدات امنیتی بالا میرود، اداره ارگانهای محل ناگزیر است به خاطر عرضه خدمات به مردم، اداره ولسوالی را به جای دیگری انتقال دهد. با این حال، ولایت ارزگان که یکی از ولایتهای ناامن کشور میباشد و راههای مواصلاتی آن نیز دشوارگذر است، مسوولان پولیس این ولایت اما میگویند که مقر هیچ یک از ولسوالیهای این ولایت به محل دیگری منتقل نشده است. با آن که برخی از ولسوالیهای ولایت ننگرهار نیز با تهدیدات بلند امنیتی روبهرو هستند اما مقامهای محلی این ولایت نیز در گفتگو با کلیدگروپ گفتند که اداره هیچ از یک ولسوالیهای این ولایت از مقر اصلیاش بیجا نشده است. مقامهای محلی ولایتهای تخار، ارزگان، هرات، پکتیا، کنر، دایکندی، نورستان، لغمان، نیمروز، کندهار، بامیان و غور نیز در گفتگو با کلیدگروپ گفتند که اداره همه ولسوالیهای این ولایتها در مقر اصلی خود قرار دارد و بیجا نشده است.
مراجعان سرگردان
با این حال، انتقال و جابهجایی ادارات یک ولسوالی به ولسوالی دیگر و یا هم مرکز یک ولایت دشواریهای زیادی برای باشندگان همان ولسوالی در پی آورده است. کلیدگروپ موفق شده با برخی از باشندگان این ولسوالیها گفتگو کند. سمیعالله، باشنده ولسوالی زنهخان ولایت غزنی است. او چندین کیلومتر را از زادگاهش تا مرکز غزنی راه پیموده است. آثار خستگی و بیخوابی در چهرهاش پیداست. سه شبانهروز را در هوتلهای متروک و نمناک غزنی سپری کرده و پس از تلاشهای زیاد موفق شده که تنها آدرس تعمیر جدید ولسوالی شان در شهر غزنی را بیابد.
همه تلاشهای او به خاطر اخذ یک جلد تذکره است. او اما تاکنون موفق به اخذ تذکره نشده است. پس از دو بار مراجعه به مقر جدید ولسوالی زنهخان در مرکز غزنی، یک بار مدیر ثبت احوال نفوس حضور نداشته و بار دیگر هم کارشکنی از سوی ماموران این بخش صورت گرفته است. او به دوسیه دست داشتهاش اشاره میکند و میگوید که اگر تعمیر ولسوالی در مقر اصلیاش قرار میداشت، او حاضر نمیشد که این همه راه را سفر کند و در جریان سفر به پرسشهای شکاکانه طالبان نیز پاسخ دهد. خواست اصلی او اکنون انتقال دوباره تعمیر ولسوالی زنهخان به مقر اصلیاش است.
محمدالدین از باشندگان ولسوالی رشیدان ولایت غزنی است. او نیز برای گرفتن تذکره به مقر جدید ولسوالیاش در مرکز غزنی آمده است. میگوید در مسیر راه، طالبان از او پرسیده که برای انجام چه کاری به غزنی سفر میکند، او اما نتوانسته که حقیقت ماجرا را برای طالبان بیان کند. زیرا به گفته خودش، در صورتی که قضیه اخذ تذکره را برای طالبان بازگو میکرد، مورد لت و کوب آنها قرار میگرفت.
شهنواز، باشنده ولسوالی اومنه ولایت پکتیکا، میگوید که انتقال این ولسوالی به محل دیگر، باشندگان محل را به خاطر انجام کارهای شان به سمت طالبان کشانده است. او به کلیدگروپ گفت که باشندگان ولسوالی اومنه تنها جهت اخذ تذکره به مقر جدید این ولسوالی در مرکز پکتیکا مراجعه میکنند و دعواهای حقوقی شان را در محاکم طالبان حل و فصل میکنند.
عبدالحنان، باشنده ولسوالی قلندر ولایت خوست، میگوید همزمان با انتقال اداره این ولسوالی به مرکز این ولایت، همه پروژههای انکشافی در این ولسوالی متوقف شده است. او میگوید که مردم بارها خواهان انتقال دوباره تشکیلات ولسوالی قلندر به مقر اصلیاش شدهاند ولی دولت موافقت نکرده است. به همین دلیل غیر از اخذ تذکره، باشندگان این ولسوالی جهت انجام سایر کارهای شان به نزد طالبان مراجعه میکنند.
با این حال، منیره یوسفزاده، سخنگوی ارگانهای محل، میگوید که موضوع امنیت و عرضه حکومتداری خوب لازم و ملزوم همدیگر است و در جایی که امنیت به صورت بهتر تأمین است، عرضه خدمات نیز بهتر صورت میگیرد. او گفت که افغانستان، یک کشور در حال جنگ است و موضوع امنیت همواره در جلسههای شورای امنیت و جلسههای والیها، مورد بحث بوده است. او گفت که از والیان ولایتها خواسته شده که طرح امنیتی خودشان را در مشوره با مسوولان امنیتی همان ولایت به مرکز ارایه بکنند تا زمینه پاکسازی این ولسوالیها از وجود مخالفان مسلح فراهم شود.
سخنگوی ارگانهای محل افزود هنگامی که اداره یک ولسوالی به ولسوالی همجوار و یا هم مرکز ولایت مربوطهاش انتقال پیدا میکند، ولسوال همان ولسوالی موظف است به مشکلات مردم در عرصههای اداری و عدلی و قضایی به گونه درست رسیدگی کند. او مشکلات مردم را تأیید کرد اما گفت که ارگانهای محل با درک این مشکلات در هماهنگی با نیروهای امنیتی همیشه مترصد این هستند که این ساحات از حضور نیروهای شورشی پاکسازی شود و عرضه حکومتداری در همان ولسوالیها از سر گرفته شود.
تعلل نهادهای امنیتی
نمایندگان مردم در شوراهای ولایتی و همچنان شماری از قومندانان امنیه ولایتها در گفتگو با کلیدگروپ با آن که به مشکلات گسترده مردم در این زمینه اعتراف میکنند اما از تعلل رهبری نهادهای امنیتی جهت انجام عملیات در ولسوالیهای نامبرده انتقاد میکنند. آنها میگویند با آن که چندین بار مشکلات مردم در این زمینه را با رهبری وزارتخانههای داخله و دفاع ملی در میان گذاشتهاند اما تاکنون هیچ اقدامی در این مورد صورت نگرفته است.
با آن که سعی کردیم در این گزارش با شماری از ولسوالهای کشور نیز گفتگو کنیم اما بسیاری از این افراد حاضر به مصاحبه نشدند و اذعان کردند که حق گفتگو با رسانهها را ندارند. با این وجود دو ولسوال در ولایت فراه حاضر شدند که به برخی از پرسشهای کلیدگروپ پاسخ بگویند. غوثالدین، ولسوال بکواه فراه، میگوید حضور طالبان در این ولسوالی باعث شده که دولت عقبنشینی کند و مقامهای محلی مقر این ولسوالی را به ولسوالی دیگری انتقال دهند. او گفت که مشکلات مردم را به خاطر کارهای اداری شان درک میکند اما نمیتواند که کاری در این زمینه انجام دهد. او گفت که این ناکامی دولت است که نمیتواند اداره ولسوالی را در مقر اصلیاش حفظ کند. او گفت به دلیل نبود جای مناسب – به خاطر انتقال اداره ولسوالی – بسیاری از کارمندان این ولسوالی به کار حاضر نمیشوند. ولسوال بکواه افزود که این ولسوالی به صورت مجموعی 184 نفر کارمند دارد اما از این میان تنها 30 نفر در کارهای شان حاضر میشوند و متباقی افراد به کارهای شان حاضر نمیشوند. غیابت این افراد به گفته وی، باعث شده که روند خدماترسانی به مردم آسیب ببیند و مردم به گروههای مخالف مسلح دولت روی بیاروند. اجمل زاهد، ولسوال گلستان ولایت فراه، نیز مشکلات مردم را تأیید میکند اما میگوید که تعمیر این ولسوالی در کنار ملحوظات امنیتی، به خاطر دشوار بودن راههای مواصلاتی آن، به محل دیگری انتقال یافته است. او گفت که روند ارایه خدمات به مردم دچار مشکل نشده اما دسترسی مردم به مقر جدید ولسوالی اندکی دشوار شده است.
در کنار اینها، شماری از قومندانان امنیه ولایتها نیز به کلیدگروپ گفتهاند با آن که به خاطر تصفیه این ولسوالیها از وجود مخالفان مسلح دولت، از مرکز خواهان همکاری شدهاند اما تاکنون هیچ کمکی در این مورد صورت نگرفته است.
با این حال، دولت وزیری، سخنگوی وزارت دفاع ملی، به کلیدگروپ گفت که عملیات خالد به تاریخ 27 حمل در ولایتهای سرپل، فاریاب، بغلان، کندز، هلمند، ارزگان، بادغیس، فراه و ننگرهار به شکل تعرضی و به گونه رسمی آغاز شده است. او گفت که با پیشرفت موفقانه این عملیات، امنیت به ولسوالیهای ناامن برخواهد گشت و تشکیلات اداری ولسوالیها نیز به مقرهای اصلی شان انتقال خواهند یافت.
زیان‌های مالی
با این وجود، انتقال اداره یک ولسوالی از مقر اصلی آن به یک ولسوالی دیگر، پیامدهای سنگین مالی را نیز روی دست دولت گذاشته است. اداره ارگانهای محل که مسوول رسیدگی به این مسایل است، از ارایه رقم دقیق پولی که برای تعمیر کرایی ولسوالیها پرداخته شده خودداری میکند و در این مورد جزئیات نمیدهد. اما ولسوالان و مقامهای محلی به کلیدگروپ گفتهاند که در هر ماه برای کرایه تعمیر یک ولسوالی در حدود 70 هزار افغانی از سوی دولت هزینه میشود. این درحالیست که اداره 24 ولسوالی هم اکنون از مقرهای اصلی شان بیجا و در تعمیرهای کرایی جاگزین شدهاند. به این ترتیب این جابهجایی در هر ماه 1 ملیون و 680 هزار افغانی هزینه در پی دارد. این رقم در یک سال به 20 ملیون و 160 هزار افغانی میرسد.
