احیای جنگلات؛ نویدی برای یک افغانستان سبز

قطع جنگلات و گسترش بیابان‎زایی از جمله موضوعاتی است که هرازگاهی تصویر افغانستان بدون جنگل و درخت را در اذهان مردم تازه می‎کند. به باور کارشناسان محیط زیست، جنگل پوشش خوبی برای زمین است و از فرسایش خاک جلوگیری می‎کند. آن‎ها هشدار می‎دهند در صورت ادامه قطع جنگلات، افغانستان به بیابان تبدیل خواهد شد.
در جریان سال‎های گذشته به موضوع حفظ جنگلات توجه چندانی صورت نگرفته و افراد سودجو با استفاده از نابسامانی‎های امنیتی و سیاسی، به قطع جنگلات مبادرت ورزیده‎اند. به باور کارشناسان محیط زیست، منع قطع و تجارت جنگلات در کشورهایی که قانون تطبیق می‎شود، پس از منع تجارت مواد مخدر و اختطاف در ردیف سوم قرار دارد و عاملان آن مجازات می‎شوند. آن‎ها اما می‎گویند در افغانستان تاکنون دیده نشده که کسی به جرم قطع و قاچاق جنگلات به نهاد‎های عدلی و قضایی معرفی شده باشد.
ولی محمد امان امانیار، رییس جنگلات وزارت زراعت و مالداری بر خلاف این ادعا می‎گوید: “قانون در این مورد صراحت دارد و افرادی که مرتکب چنین اعمالی می‎شوند، در صورت شناسایی، به نهادهای عدلی معرفی می‎شوند.” وی تأکید کرد که در جریان سال گذشته خورشیدی، چندین تن به جرم قطع جنگلات در ولایات کنر، نورستان و تخار به څارنوالی معرفی شده‎اند.

عوامل قطع جنگلات
کارشناسان بدین باور اند که قطع جنگلات یک پدیده نو در جوامع بشری نیست و از زمان‎های بسیار قدیم تاکنون ادامه داشته است. به گفته آن‎ها، فقر یکی از عوامل اصلی قطع جنگلات است؛ زیرا در جوامع عقب‎مانده مردم برای گرم نمودن منازل و رفع ضروریات شان از چوب استفاده می‎کنند. عدم تطبیق قانون از دیگر مواردی است که شماری در فقدان حاکمیت قانون به چنین کاری مبادرت می‎ورزند.
محمدکاظم همایون، رییس پلان اداره محیط زیست می‎گوید، سروی انجام شده در سال های 1357 – 1358 نشان می‎داد که دو درصد از جغرافیای افغانستان را ساحات سبز احتوا کرده بود، ولی سروی‎های اخیر در این مورد بسیار نگران کننده است. به گفته وی، سروی‎های انجام شده در سال 1381 نشان می‎دهد که هزاران هکتار زمین از وجود جنگلات پاک‎سازی شده و در حال حاضر کم‎تر از یک درصد ساحه سبز در کشور وجود دارد.
همایون علاوه کرد، تحقیقات انجام شده نشان می‎دهد که بیشرین رقم جنگل‎زدایی در کشورهای نیم قاره شمالی – که افغانستان نیز جز آن می‎باشد – صورت گرفته است. بنابر اظهارات وی، کشورهای پیشرفته، سالانه هفت ميلیون هکتار زمین را احتوا می‎کنند ولی برعکس، کشورهای عقب‎مانده نظیر افغانستان، سالانه 13 ميلیون هكتار ساحات سبز شان را نابود می‎کنند.
اما محمدامان امانیار، رییس جنگلات وزارت زراعت و مالداری، با وجودی که از قطع بی‎رویه جنگلات در کشور اظهار نگرانی می‎کند ولی نسبت به احیای دوباره ساحات سبز نیز در کشور خوش‎بین است. او می‎گوید: “وزارت زراعت و مالداری در همکاری با سایر نهادها، جهت احیای ساحات سبز، سالانه ميلیون‎ها اصله نهال را در شهرها غرس می‎کنند، که این امر نویدی است برای یک افغانستان سبز.”
به باور کارشناسان، جنگلات پوشش خوبی برای زمین است و از فرسایش خاک و جاری شدن سیلاب‎ها جلوگیری کرده و نیز باران‎ها را مدیریت و خاک را مرطوب نگه می‎دارند. محمدکاظم همایون، رییس پلان اداره محیط زیست، با اشاره به پیامدهای ناگوار قطع جنگلات می‎گوید: “تحقیقات نشان می‎دهد، زمانی که در آمازون جنگل‎زدایی صورت می‎گیرد، میزان پشه انافیل 187 مرتبه افزایش می‎یابد و صحت باشندگان برازیل را مورد تهدید قرار می‎دهند.”
همایون بدین باور است که جنگلات و ساحات سبز در مدیریت باران و مرطوب نگه داشتن زمین نقش اساسی دارد. به گفته او، پایین آمدن سطح باران‎های موسومی و گرم شدن زمین در افغانستان ارتباط مستقیم با جنگل‎زدایی در افغانستان و منطقه دارد.