از سخنان تازه مقامهای سیاسی و نظامی امریکا درباره پاکستان چنین برمیآید که امریکا تصمیم دارد موضع قبلی خود در برابر پاکستان را تعدیل کند. الیس ویلز، سرپرست معاونیت وزارت امور خارجه امریکا، طی سفری به اسلامآباد، گفته که “همکاری پاکستان با امریکا، برای پیروزی نظامیان امریکایی در افغانستان بسیار مهم است.” خانم ویلز این سخنان را در دیداری با تهمینه جنجوعه، معاون وزارت امور خارجه پاکستان، در شهر اسلامآباد مطرح کرده است. همچنان جنرال جوزف دانفورد، لوی درستیز اردوی امریکا، در شهر بروکسل، پایتخت بلجیم، به خبرنگاران گفته که “کشورش به داشتن روابط خوب با پاکستان متعهد است.” او تأکید کرده که امریکا تلاش دارد برای حفظ روابط خود با پاکستان با نظامیان این کشور گفتگو کند. این اظهارات نشان میدهد که امریکا نه تنها علاقهاش به افزایش فشارها علیه پاکستان را از دست داده که در صدد شروع گفتگوها برای تعدیل موضع قبلی خود در برابر این کشور مجهز با سلاح اتومی نیز است.
تقابل سیاسی میان واشنگتن و اسلامآباد پس از آن وارد مرحله حساس خود شد که دونالد ترامپ، رییس جمهور امریکا، دولت پاکستان را به فریبکاری و دروغگویی در برابر کشورش متهم کرد. ترامپ در نخستین روز سال نو میلادی (2018) با اشاره به مصرف بیهوده کمک 33 ملیارد دالری کشورش در جریان 15 سال به پاکستان، اعلام کرد که واشنگتن از اسلامآباد، در بدل این کمکها، تنها دروغ شنیده و فریب دیده است. اما مقامهای پاکستانی این اظهارات ترامپ را “غیرقابل درک” و “مأیوسکننده” و نیز خلاف توافقات دو کشور در گذشته تفسیر کردند. بعدتر که وزارت خارجه امریکا به صورت علنی از تعلیق کمکهای مالی این کشور در بخش نظامی به پاکستان خبر داد، تنش و تقابل در روابط واشنگتن و اسلامآباد اوج بیشتری یافت. چنانچه مقامهای پاکستانی در واکنش به این تصمیم واشنگتن اعلام کردند که پس از این به جانب امریکا اجازه نخواهند داد تا نظامیان خود در خاک افغانستان را از طریق پاکستان اکمال کند. چند روز بعد اعلام شد که پاکستان مسیر تدارکات نظامیان امریکایی مستقر در افغانستان را از کراچی تا تورخم بسته است. این اوج تنش و تقابل سیاسی میان امریکا و پاکستان در جریان حضور 16 ساله نظامیان امریکایی در افغانستان به حساب میآید.
از جانب دیگر، همزمان با شروع فشارهای امریکا علیه پاکستان (در سالهای پایانی دوره دوم ریاست جمهوری بارک اوباما)، مقامهای این کشور به یارگیری در میان رقبای اقتصادی و نظامی امریکا آغاز کردند. در پی همین تلاشها برای یارگیری بود که دو سال پیش، چین اعلام کرد در بخشهای انرژی و زیربنایی به ارزش 46 ملیارد دالر در پاکستان سرمایهگذاری میکند. در کنار این، بارها میان نیروهای دریایی و هوایی دو کشور در دو سال اخیر مانور مشترک نظامی برگزار شده که نشاندهنده واکنش پاکستان علیه فشارهای امریکا بر این کشور است. همچنان در پی این فشارها، روابط نظامی پاکستان با روسیه نیز تحکیم شده است که برگزاری چندین مانور مشترک نظامی میان اردوی دو کشور مصداق بارز این مدعا است. علاوه بر این، مقامهای سیاسی و نظامی پاکستان بارها به کشورهای آسیای میانه سفر کرده و در مذاکرات شان بر همکاریهای نظامی و سیاسی در منطقه تأکید کردهاند. اینها مواردی است که نشان از یارگیری پاکستان در سطح منطقه و در پی فشارهایی دارد که امریکا به خاطر عدم صداقت آن در راستای مبارزه با تروریزم بر این کشور اعمال کرده است.
پاکستان با بهرهگیری مناسب از تمام پوتانسیلها و امکاناتی که در اختیار دارد، برای امریکا چنین وانمود کرده است که افزایش فشارها علیه این کشور، به نفع واشنگتن نیست. به همین دلیل، مشاهده میشود که واشنگتن علیرغم هشدارها و فشارهای تازهاش بر پاکستان، در صدد شروع مذاکرات تازه به هدف تنشزدایی و بهبود روابط خود با جانب اسلامآباد است. مسلم است که اسلامآباد به زودی در برابر فشارهای واشنگتن تسلیم نخواهد شد و اختلافات میان آنها میتواند برنامه مبارزه با تروریزم در منطقه را دستخوش تغییر کند. در این صورت، امریکا نه تنها با پاکستان بلکه به شکل غیرمستقیم با تمام رقبای خود که اکنون یاران صادق پاکستان به حساب میآیند، طرف خواهد بود و این به معنای پیچیدهتر شدن کار امریکا در امر مبارزه با تروریزم در منطقه است.
اما با همه این اوصاف، دولت افغانستان، نفع خود را در افزایش فشارها از جانب امریکا و سازمان ملل متحد بر پاکستان میبیند. به برداشت مقامهای افغان، به هر میزانی که پاکستان زیر فشار واقع شود به همان میزان فرصت دستدرازی این کشور در امور افغانستان کمتر میشود. به همین دلیل است که دولت افغانستان از قطع کمک مالی امریکا در بخش نظامی به پاکستان استقبال کرده و این اقدام را عاملی به حساب آورده است که میتواند نیت خصمانه اسلامآباد در قبال کابل را تا حد زیادی تعدیل کند. بنابر همین برداشت، از هیأت شورای امنیت سازمان ملل متحد که به کابل آمده بود نیز خواسته است بر پاکستان فشار وارد کند تا دست از تمویل و تجهیز گروهای مسلح مخالف دولت افغانستان بکشد. اما آن چه در این برداشت نادیده گرفته شده، نتایج معکوس این فشارها بر پاکستان است. احتمال آن که پاکستان در تبانی با رقبای اقتصادی و نظامی امریکا دست به تحرکات ویرانگرتر از گذشته در افغانستان بزند، همچنان پا بر جا است. از جانب دیگر، امریکا آن قدر کورکورانه هم عمل نخواهد کرد که بعضی از منافع خود در منطقه را به دلیل اعمال این فشارها بر پاکستان از دست بدهد. بنابراین، افغانستان نباید بیش از اندازه نسبت به پیامدهای این فشارها خوشبین باشد و در اثر ذوقزدگی بسیار، از وجود تمام تهدیدات احتمالی غافل بماند. با توجه به این که هیچ تضمینی برای ادامه و گسترش این فشارها علیه پاکستان وجود ندارد.