تحقیقات کلیدگروپ در ولایت هرات نشان می دهد که بیجاشدگان داخلی در 30 درصد ناامنی های این ولایت دست دارند. مسوولان ارگان های امنیتی در این گزارش تأیید نمودند که گروه های مسلح مخالف دولت با شماری از بیجاشدگان داخلی در هرات ارتباط برقرار کرده و وضعیت امنیتی این ولایت را دگرگون ساخته اند. گفته می شود که دو کمپ مهاجرنشین مسلخ و شیدایی در ولایت هرات اخیراً به مراکز مخالفان مسلح دولت و مجرمین جرایم جنایی مبدل شده است.
کمپ های مسلخ و شیدایی در ساحات غرب و شرق شهر هرات موقعیت دارد. به گفته مقامات حکومتی بیشتر از ده هزار بیجاشده ای که اکثریت آنها از ولایات بادغیس، هلمند، غور و فاریاب می باشند در این دو کمپ بود و باش دارند. کمپ های مذکور در سال 1376 هجری شمسی تأسیس شده است.
جنرال امیرشاه سادات، رییس اسبق امنیت ملی هرات، می گوید که اگر مقامات محلی هرات و دولت مرکزی در زمینه انتقال این بیجاشدگان به ولایات اصلی شان اقدام جدی و اساسی نکنند، آنها (بیجاشدگان) یک بحران بزرگ اجتماعی را در هرات به بار خواهند آورد. وی افزود تا به حال چندین بار در مسیر کمپ های شیدایی و مسلخ هرات، بیجاشدگان، ماین های کنار سرک را کارگذاری و شماری از نیروهای امنیتی را کشته و زخمی ساخته اند. آقای سادات که حدود سه هفته قبل از سمت ریاست امنیت ملی هرات تبدیل شده است، می گوید در جریان ماموریت کاریاش نزدیک به 15 تن از بیجاشدگان داخلی را به اتهام دست داشتن در ناامنی های هرات بازداشت و به ارگان های عدلی و قضایی معرفی کرده است.
در همین حال، پولیس هرات نیز دست داشتن شماری از بیجاشدگان داخلی در ناامنی های هرات را تأیید می کند.
عبدالروف احمدی، سخنگوی پولیس هرات، به کلید گفت تا به حال چندین بار سلاح و مواد انفجاری در جریان تلاشی کمپ های مسلخ و شیدایی، از نزد بیجاشدگان کشف و ضبط گردیده است.
وی افزود با این همه، پولیس از اعمال این بیجاشدگان نظارت دارد و کوشش می کند با همکاری ریاست مهاجرین و عودت کنندگان ولایت هرات یک راهکار درست در قسمت ثبت و راجستر این افراد تهیه نماید.
در همین حال، گل احمد رامش، رییس سارنوالی استیناف ولایت هرات، می گوید از اول سال جاری تا به حال دوسیه بیش از 20 تن از کسانی که در ساحات کمپ های مسلخ، شیدایی و مناره های هرات بود و باش دارند را در این سارنوالی مورد بررسی قرار داده و از طریق محاکم به حبس های کوتاه مدت و درازمدت محکوم به جزا شده اند. رامش همچنین می گوید که برخورد با عاملین همچو قضایا تأثیر مثبت در کاهش آمار جرایم در ساحات مربوط به کمپ های بیجاشدگان داخلی هرات داشته است.
اما شماری از بیجاشدگان داخلی در ولایت هرات، می گویند به دلیل مشکلات امنیتی و خشکسالی که در ولایات شان به وجود آمده است، ناچار به مهاجرت شده اند. عبدالله و عبدالسمیع، دو تن از مهاجرین ولایت غور در هرات، می گویند که ناامنی و خشک سالی در ولایت غور باعث شده تا به هرات مهاجر شوند. این افراد در حال حاضر در کمپ مسلخ هرات بود و باش دارند و از نارسایی موسسات کمک کننده شکایت می کنند. آنها تأیید می کنند که شماری از این بیجاشدگان با گروه های مخالف مسلح دولت در ارتباط هستند و به خاطر مشکلات اقتصادی به این کار روی آورده اند. به باور آنها، اگر دولت و موسسات خارجی شرایط انتقال آنها به ولایات اصلی شان را فراهم سازد آنها حاضر خواهند بود، در غیر آن در این کمپ ها خواهند ماند.
از طرف دیگر، قاری بسمالله که باشنده ولایت فاریاب می باشد و به عنوان نماینده باشندگان فاریاب در کمپ مسلخ هرات بود و باش دارد، می گوید که مشکلاتی که در گذشته در این کمپ وجود داشت حال برطرف شده است. او میافزاید در گذشته شماری از باشندگان ولایت بادغیس در این کمپ بود و باش داشتند که به نحوی با مخالفین مسلح دولت ارتباط داشتند. وی تأکید می کند که مخالفین مسلح دولت برای آنها سلاح توضیع میکردند و آنها اهداف شان را بالای وسایط نظامی تطبیق میکردند.
بسمالله می گوید در حال حاضر به اساس یک برنامه روشن، اکثریت کسانی که در این کمپ به خاطر زندگی جا به جا می شوند ثبت نام شده و از تخطی های ذکر شده جلوگیری شده است. این نماینده باشندگان کمپ مسلخ از دولت میخواهد تا زمینه کار را برای این افراد فراهم کند تا مشکل بیکاری شان برطرف گردد.
ریاست مهاجرین و عودت کنندگان ولایت هرات نیز ادعاهای مطرح شده مبنی بر دست داشتن شماری از این بیجاشدگان داخلی در ناامنی های هرات را تأیید مینماید.
احمد احسان سروریار، رییس مهاجرین و عودت کنندگان ولایت هرات، می گوید که گزارش هایی وجود دارد که نشان می دهد شماری از این بیجاشدگان نیازمند نبوده بلکه به منظور معامله و تجارت و جذب کمک از موسسات داخلی و خارجی شامل کمپ های مهاجرین شده اند. وی افزود که شماری از این بیجاشدگان با استفاده از امتیازاتی که به دست آورده اند اقدام به ساخت و ساز منازل رهایشی در سطح شهر هرات نموده و از این طریق سوء استفاده مینمایند.
همچنین، رییس مهاجرین و عودت کنندگان ولایت هرات می گوید که یکی از پلان های مهم این اداره جدا نمودن افراد نیازمند از افراد و اشخاصی می باشد که به منظور دلالی وارد کمپ های مهاجرین گردیده اند. وی تأکید می کند با همکاری کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهندگان یا “UNHCR” و سازمان بینالمللی مهاجرت یا “IOM” در ولایت هرات تلاش می کند تا این بیجاشدگان را به ولایات اصلی شان انتقال دهد.
در همین حال، مقامات محلی هرات، مشکلات موجود در این عرصه را ناشی از بیتوجهی و بیکفایتی رییس اسبق اداره مهاجرین و عودت کنندگان ولایت هرات عنوان می کنند. سید فضلالله وحیدی، والی ولایت هرات، می گوید که رییس اسبق اداره مهاجرین و عودت کنندگان ولایت هرات به دلیل بیکفایتی و غفلت در وظیفه از سمتش برکنار گردید. وی افزود که تمامی مشکلات به وجود آمده ناشی از عدم مدیریت شخص نامبرده می باشد که نتوانسته بود ارتباط خوبی با موسسات کمککننده داخلی و خارجی بر قرار کند.
آقای وحیدی می گوید در حال حاضر با رییس جدید اداره مهاجرین و عودت کنندگان ولایت هرات در تلاش است در عرصه انتقال بیجاشدگان به ولایات اصلی شان اقدام نمایند.
رییس بر حال اداره مهاجرین و عودت کنندگان ولایت هرات سروریار نیز عدم مدیریت درست، رییس اسبق این اداره را یکی از عوامل بروز مشکلات موجود عنوان می کند. سروریار می گوید به دلیل عدم مدیریت درست، در زمان رییس سابق، مدت چهار سال است که موسسات خارجی کمکهای شان را با اداره مهاجرین و عودت کنندگان ولایت هرات محدود نموده و یا هم کاملاً قطع نموده اند، که این خود به یک مشکل بزرگ مبدل شده است.
خواستیم در این زمینه نظر حمیدالله خطیبی، رییس اسبق اداره مهاجرین و عودت کنندگان ولایت هرات، را در گزارش داشته باشیم اما با وصف تماسهای مکرر، وی حاضر به پاسخگویی نشد.
این در حالی است که وزارت امور مهاجرین و عودت کنندگان می گوید به منظور اتهامات وارد شده بالای رییس اسبق اداره مهاجرین و عودت کنندگان ولایت هرات هیأتی را به این ولایت اعزام نموده تا قضیه را به صورت جدی بررسی نماید. اسلامالدین جرأت، سخنگوی وزارت امور مهاجرین و عودت کنندگان، موجودیت افراد سوء استفادهجو و مخرب در بین بیجاشدگان را تأیید می کند و می گوید که تلاش میورزد با همکاری موسسات داخلی و خارجی زمینه انتقال این بیجاشدگان را به ولایات اصلی شان فراهم نماید. آقای جرأت همچنان شماری از نهادهای محلی هرات را متهم به عدم همکاری با وزارت امور مهاجرین نموده و تأکید می کند که این نهادها به فکر منافع شخصی خود میباشند. اما سید فضلالله وحیدی، این اتهامات را رد نموده و می گوید تا اکنون به همکاری اداره ترانسپورت هرات شماری از این بیجاشدگان داخلی به ولایات اصلی شان فرستاده شده و حال نیز در صدد انتقال کامل آنها از کمپ های مهاجرین و بیجاشدگان می باشد.
از طرف دیگر، مسوولان کمسیون مستقل حقوق بشر در غرب کشور، می گویند که وضعیت بیجاشدگان داخلی نسبت به سالهای گذشته در هرات وخیمتر شده است. سید عبدالقادر رحیمی، رییس کمسیون مستقل حقوق بشر در غرب کشور، می گوید که بیجاشدگان، از نگاه امنیتی، مصوونیت ندارند، اطفال شان از حق تعلیم و تربیه محروم هستند، دسترسی کامل به صحت و مواد غذایی استندارد ندارند و زمینه کار نیز برای شان فراهم نمی باشد.
به دنبال ادعاهای مطرح شده مبنی بر عدم همکاری موسسات خارجی در قسمت بهبود وضعیت بیجاشدگان داخلی در هرات، مسوولان کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهندگان یا “یو ان اچ سی آر” می گویند که این سازمان از سالهای گذشته به اینسو در راستای رسیدگی به وضعیت بیجاشدگان داخلی در افغانستان، به خصوص در ولایت هرات، کارهایی را انجام داده و پس از این نیز انجام خواهد داد. نادر فرهاد، سخنگوی “یو ان اچ سی آر” در کابل، می گوید که اخیراً پالیسی ملی بیجاشدگان از سوی دولت افغانستان تهیه و تنظیم گردید و این پالیسی برای راه حل کمکهای دایمی برای این بیجاشدگان ساخته شده است. آقای فرهاد تأکید می کند بر اساس این پالیسی جدید، کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهندگان، تلاش می کند برای 670 هزار بیجاشده داخلی در افغانستان کمکهای زیادی را انجام دهد.
افغان های رد مرز شده
در این گزارش تحقیقی، کلیدگروپ روی وضعیت افغان های مهاجر رد مرز شده از کشور ایران نیز پرداخته است. بر اساس معلومات جمعآوری شده در این گزارش، از اول سال جاری تا به حال، حدود 65 هزار تن از مهاجرین افغان از کشور ایران رد مرز شده اند که این رقم نسبت به سالهای گذشته افزایش را نشان می دهد.
احمد احسان سروریار، رییس مهاجرین و عودت کنندگان ولایت هرات، می گوید دولت ایران از ابتدای سال جاری تا به حال 65 هزار تن از مهاجرین افغان را از خاکش رد مرز کرده که اکثریت آنها را کودکان تشکیل می دهند. او تصریح می کند که 25 هزار تن از افراد رد مرزی را کسانی تشکیل می دهند که به صورت داوطلبانه رد مرز گردیده اند.
به گفته سروریار، آمار کسانی که به صورت داوطلبانه از ایران رد مرز شده اند به دلیل وضعیت نابه سامان افغانستان کمتر شده است اما اخراج اجباری مهاجرین افغان افزایش یافته است.
رییس مهاجرین و عودت کنندگان ولایت هرات می گوید که این اداره به دلیل بودجه کم نمیتواند مستقلانه برای مهاجرین و یا بیجاشدگان داخلی کمک نماید. وی از ارائه رقم بودجه اداره مهاجرین هرات اظهار بیاطلاعی نمود و گفت که این رقم بعد از بررسی درست و دقیق روشن خواهد شد.
اما سروریار می گوید به آن عده از مهاجرینی که با کارت اقامت وارد کشور میشوند مبلغ 220 دالر امریکایی از سوی سازمان بینالمللی مهاجرت یا “IOM” پرداخت میگردد، تا از این طریق فامیلهای مهاجرین بتوانند بخشی از مشکلات زندگی شان را مرفوع نمایند. او گفت در قسمت مهاجرینی که اجباری رد مرز میشوند ریاست مهاجرین به همکاری “یو ان اچ سی آر” آنها را به شهر انتقال داده و تلاش می کنند در کمپ های مهاجرین و بیجاشدگان داخلی مستقر نمایند.
مسوولان ریاست مهاجرین و عودت کنندگان ولایت هرات می گویند که تصمیم دارند نشست سه جانبهای را با مسوولان قنسولگری ایران در هرات و همچنان کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهندگان برگزار نمایند تا در زمینه اخراج مهاجرین افغان و مشکلات دیگر آنها به یک تفاهم همهجانبه دست یابند.
با این حال، شماری از این مهاجرین رد مرز شده از شیوه برخورد نیروهای انتظامی ایران شکایت می کنند. آنها می گویند که نیروهای انتظامی ایران در هنگام رد مرز نمودن افغان های مهاجر، آنها را دشنام داده و یا مورد لت و کوب قرار داده اند. احمد جاوید 28 ساله که باشنده ولایت هرات می باشد و یک سال است در کشور ایران زندگی می کند، اخیراً از سوی نیروهای انتظامی ایران رد مرز شده است. او می گوید در کشور ایران نیروهای انتظامی با افغانها برخورد خوب نداشته و آنان را مورد توهین و حتی لت و کوب قرار می دهند.
همچنان محمدشکیب، یک تن دیگر از افغان های مهاجر رد مرز شده در بندر اسلامقعله هرات، می گوید به تاریخ سه سنبله سال روان در منطقه “فلکه آب شهر مشهد ایران” مصروف کار بود که ناگهان نیروهای انتظامی ایران وارد ساختمان شدند و او را رد مرز کردند. وی افزود که شماری از اعضای فامیلش در کشور ایران باقی مانده و او بدون حل مشکلاتش از آن کشور اخراج شده است. شکیب از دولت افغانستان میخواهد تا این مشکل را از راه دیپلوماسی حل نماید تا با سرنوشت صدها افغانی که در ایران زندگی می کنند بازی نشود.
همچنان زهرا، خانمی که بعد از چند سال از کشور ایران برگشته است، می گوید که او پیش از این در منطقه مهمان شهر تربت جام شهر مشهد ایران زندگی میکرد. به گفته وی، افغانها در این منطقه از امکانات کمتری برخورداراند، نحوه برخورد مسوولین این منطقه با افغانها خوب نیست و حتی اطفال شان را مورد لت و کوب قرار می دهند. زهرا می گوید که کارتهای اقامت او و خانوادهاش از سوی ایرانیها گرفته شده و رد مرز گردیده اند.
این افراد عکسهایی را در اختیار کلیدگروپ قرار داده اند که نشان می دهد شماری از افغان های مهاجر در این ایران به شکل فجیعی رد مرز شده اند. در این عکس ها مشاهده میشود در پای بعضی از مهاجرین افغان در ایران، زنجیر و زولانه بسته شده و با همان شکل به سوی افغانستان رد مرز شده اند.
در همین حال مسوولان کمسیون مستقل حقوق بشر در غرب کشور، می گویند در طی سال جاری 50 شکایت از سوی مهاجرین رد مرز شده در این کمسیون به ثبت رسیده است. عبدالقادر رحیمی، رییس کمسیون مستقل حقوق بشر هرات، می گوید در بین این شکایتها مواردی چون تجاوز جنسی به مهاجرین افغان، پاره کردن اسناد اقامت قانونی آنها و حتی جا ماندن زنان و اطفال افراد رد مرزی در داخل خاک ایران شامل می باشد. وی افزود که کارمندان این کمسیون شکایتها و اتهامات رسیده در این زمینه را بررسی خواهند کرد و گزارش شان را به نمایندگی وزارت خارجه خواهند فرستاد.
سراجالدین سراج، معاون سخنگوی وزارت امور خارجه کشور، نیز می گوید این وزارت تا اکنون اتهامات زیادی از این دست را از سوی مهاجرین رد مرز شده از ایران دریافت کرده است. وی از ارائه برخی از موضوعاتی که به گفته او باعث خدشهدار شدن روابط میان دو کشور میشود خودداری نمود، اما گفت که مسائل مربوط به مهاجرین را از طریق سفارت افغانستان در ایران و نمایندگی وزارت خارجه در هرات بررسی می کنند.
در همین حال، مدیر کل اداره اتباع و مهاجرین خارجی ولایت خراسان رضوی ایران در مصاحبهای که چندی قبل با کلیدگروپ داشت گفته بود که در حال حاضر بیش از دو ملیون مهاجر قانونی و غیرقانونی در کمپها و ۲۷ ولایت ایران زندگی می کنند. او همچنین ادعا داشت برای مهاجرینی که به صورت قانونی در ایران به سر میبرند خدمات شهری به صورت رایگان و بعضاً خدمات پولی صورت میگیرد. محمد عجمی، مدیر کل این اداره، می گوید که دولت ایران با همکاری کمیساری عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان از 30 سال بدینسو در تلاش است تا شرایط خوبی را برای مهاجرین افغان و سایر مهاجرین خارجی مهیا کند. او همچنان برخورد نادرست برخی سربازان ایرانی با مهاجرین افغان را در سالهای گذشته تأیید کرد و مدعی شد با عاملین آن به صورت قانونی برخورد صورت گرفته است. وی از دولت افغانستان خواست با ایجاد سهولتها برای مهاجرین افغان زمینه بازگشت این افراد را به کشور شان مهیا کند.
این در حالی است که کارشناسان امور در هرات، وزارتخانه های خارجه و مهاجرین را به بیکفایتی در عرصه رسیدگی به مشکلات مهاجرین و بیجاشدگان متهم می کنند. محمدرفیق شهیر، یک تن از تحلیلگران امور در هرات، می گوید که این دو وزارتخانه تا اکنون نتوانسته اند برنامه درستی را به منظور بهتر شدن وضعیت مهاجرین افغان در کشور ایران و همچنان افراد رد مرزی تطبیق نمایند. به باور وی، این وزارتخانه ها در گفتار خوب بوده ولی در انجام کار عملی، کارآیی چندانی نداشته اند.
کلیدگروپ را در تویتر و فیس بوک دنبال کنید
